terça-feira, 31 de julho de 2007

Un anfenito siléncio



Por Fracisco Niebro




Naide adebina cumo l falar cansa. Falar por tener de falar. Seca-se purmeiro la boca. Ampeça-se a acabar la cuçpinha cumo quando sentimos l’arena dua poçaca a abisar la lhéngua que s’acabou l’auga. Arrocha-se l stómado cumo a afazer-se a un çupapo, seco cumo se dalhá nacíran las palabras, pantasmas que ganháran cuorpo al sgodar pula gorja. Nien quando pregaba dues horas seguidas. Hai palabras que mos sécan i hai-las que fáien secar. Quando pregaba secaba quien m’oubie i las lhágrimas, que de l púlpito me parecien miles de centeilhas a relhuzir acontra las belas, las lhágrimas regában las palabras que me medrában cumo huorta. Nunca me cunselórun las lhágrimas cumo a ciertos pregadores i nunca medi l’eificácia de la prática pulas manchas que quedában nas lajas de l’eigreija. Éran solo un porblema de puntarie, las lhágrimas. L sangrar de la caça que deixa ua rastreira até al scundideiro. I l bun caçador nun perde un rastro, apressiando l passo, parando cul coraçon abafado quando parece perdido, tornando a la carreira cua risica de bitória. Hai falares que mos cánsan i mos déixan sengos. Secos cumo s’un cachico de nós ancarnara an cada palabra. Cumo la Palabra que ye Dius.


Yá tenie passado la metade de l camino antre Sendin i Miranda, mas nun achara un germo. Inda sentie la secura de haber falado to la manhana. Agora nun le daba la gana de achar quien lo zbiara de ls pensamientos que s’agarrában uns als outros cumo figos an colgadeiro. Por esso nun parara an Picuote i, pa nun passar pul meio de Bila Chana, zbiara por ua caleija lhougo a l’antrada l’aldé i tornaba al camino lhougo apuis las eiras. Ls centenos yá íban ancanhados i a camino de l amarielho, naqueilha altura an que parécen berdegar un azul an que naide acradita. Cumo puode ser azul l centeno? Hai centenos azules ende pul prencípio de l San Juan ou até a la fin de Maio. Fraile Antonho coincie bien essas quelores zde pequeinho, nas horas que le sobrában d’ajudar l cura de Samartino an que iba pul termo i se quedaba na purmeira lhata adonde houbira giente. L camino assomaba-se, a las bezes, pa las arribas i oubie-se l scachonar de l riu. Nesse tiempo inda lhebaba bien auga. Era ende que gustaba de çcansar de la caminada, yá acerca de Freixenosa. Quedada-se a mirar las arribas daquel lhado. Negras, mesmo de tan acerca. Nun fazie nada para çtinguir carrasqueiras de fedieiras ou scobas de piornos. Éran las faias que le prendien ls uolhos, quietos pa que nada zbiara l caminar de l riu. Afirmado nua faia, podie seguir la bena de l’auga i anxalagar la muxinga que se habie arremansado pa l’ourielha. Era assi, de tanta beç que alhá prendien la guindaleta. Ua lhúria de lhado a lhado, cordon que prende dous ambelhigos por adonde passaba un mantimiento ralo. Quando l trasgueiro ampeçaba a slubiar pula lhúria adonde se fimában ls pies ancatrapelhados, até l rugido de l roçar pula cuorda abafaba l riu. Ye melhor nun pensar n’einfierno pa nun sentir l cuorpo a arder. A la selombra dun nebro cumo un campanairo, Fraile Antonho daba çcanso al cuorpo que l’alma nunca habie meio de çcansar. Mas cunfortában-la aqueilhes assomadeiros.


Eiqui un cristiano afaç-se mais al einfierno. Stá al redror, sien aqueilha bergonha de las cousas que se scónden. Quando se bibe cul diabro ye mais fácele coincer-le las manhas i dar-le la buolta. Quien bibiu nun einfierno yá nun quier spurmentar outro. Fui assi que acrecentei nuobas eimaiges als mius sermones que nun bénen ne ls lhibros. Quien nun sabe l que ye ua alma a caier n’einfieno a la bista de ciertas faias? I las muitas subelas cun que ls diabricos aprendien l’arte a picar las almas nas nalgas nun son bien acumparadas als picos de nebro, silbeira, garrocheira, roseira braba, piorneira, spineiro, gatunhas, cardos, abrolhos, carrasqueiras, ourtigas? I l queimor de las bechocas de magarça i de sanjuan, l rechinadeiro de l sol que até las piedras abrana, será mui defrente de l fuogo de ls einfiernos? Grácias a Dius dan ls pregadores por tan fácele colher l sermon, s’acouso se díren al trabalho de salir de la cidade i tubíren albelidade d’abrir ls uolhos. Dan grácias ls pregadores, bótan pragas ls que eiqui árden de calor ou de friu. Afázen-se i mal conhécen outro mundo. Quando un ben de fuora a cuntar outros mundos béien siempre un aldrujon. L cielo nun passa de pan pa to l anho i, yá mais acerca de Dius, la casa de l bispo. L cielo bai quedando menos cielo cunsante un se senta mais longe de Dius. Bien preguei i outros cumo you, mas naide le demuda las eideias a esta giente. Quien sabe d’adonde bénen yá!? Ye cumo se Dius eiqui yá achara l mundo feito quando resolbiu fazer la criaçon i passou alantre. Inda respira eiqui la criaçon de l mundo. Todo nace i se manten cumo un milagre. Ye ua tierra de santos que s’aparécen a diabros i bíben nun de ls muitos einfiernos de que Dius se squeciu pul mundo. Até you m’afiç a bejitar outros einfiernos que eilhes mesmos criórun. Ye un einfierno desses que siempre me lhieba a Sendin. Dízen ls Santos Padres de la Madre Eigreija que Dius fizo l cielo nun lhado i l einfierno noutro. Loinge un de l outro. Nunca sou capaç de deixar de pensar nestas cousas quando miro las arribas i oubo l riu. Talbeç porque ralas bezes se deixa ber. Para mi ye quaijeque siempre un riu pensado, sou you que l fago i el solo ampresta l sonido a la mie criaçon. L’alma de l riu nun bai cul’auga, mas scuorre de las faias i bola culas cantigas de ls cachones. Nó, l cielo i l einfierno nun quédan loinge un de l outro. Nien ua parede ls chega a apartar. Stan andrento un de l outro. Un i outro spréitan a cada rebuolta de l camino. Dius fizo l mundo. L cielo i l einfierno somos nós que ls fazemos. Tanto ls nuossos cumo ls de l outros i estes ls nuossos.


Quando s’apuso a fazer mais un troço de camino, dolien-le ls pies, mas yá nien la bielha burra aguantaba cun el. Querie chegar a Miranda inda cun de die, mas tenie feito to l camino pul rechinadeiro de l sol. Até la cabeça tenie tan abranada que nun le salien las mesmas eideias que le ponien la cabeça pesada cumo un rebolo. Ajudaba a andar l camino, mas al modo que s’achegaba a Miranda, las paraiges tenien que ser mais spessas. A las bezes ponie-se a pensar que la fraqueza nun era de l cuorpo, mas le manaba de l’alma i se spargie pul cuorpo al para baixo. Até cul stómado sien nada la fraqueza ampeçaba-le siempre na cabeça. Dende l pensar que nun era de l cuorpo la fraqueza que l’atermentaba.
Fraile Antonho sentou-se ua última beç ne l camino a la selombra rala dua garrocheira. Yá era la terceira beç que arrascaba la palma de ls pies cun un xeixo. Nun habie outro modo de le passar aquel formigueiro de ls calhos. Tirou las cendalhas, dues trabicas cua correia alantre para meter l pie. La roncha ne l peito de l pie era cada beç mais fonda, mas yá muitá que habie ancalhado. Deixou la burra a retouçar, einemiga de quanto era pítula de silba. Pul antre l centelhar de la calor mal s’adebinában ls telhados negros de Cérceno. Sacou la barrilica de las alforjas i molhou ls beiços. Sabie que l stómado nun aguantaba muita auga sin cama adonde se deitara. Las moras de silba inda nun stában maduras i las alrabaças de la Rodielha yá picában. L stómado inda nun s’afazira bien a las pítulas de silba. Mas yá staba mestre a scochá-las i a zbulhá-las antes que la burra le chegasse l çofino. Ua soprona.


Bien m’abisórun que nun fazira camino a estas horas an que até Nuosso Senhor drume la séstia. Mas nun hai modo de faltar quando un bispo mos manda rezon i quier falar cun nós a ua hora cierta. Assi, puodo drumir la nuite anteira. Pula manhanica alhá starei, fresco i a cheirar a l’auga de l Frezno. Inda nun dá para acraditar. Quando me tirou la missa, passa de dous anhos, fui bien claro, nun quiero mais falar cuntigo; ganha l tou cielo i alhá mos beremos; esso nun te puodo tirar. Inda nun ganhei l miu cielo i el nun ye home para faltar a pormessas. Dius fala de muita maneira i mais l’oubo quando l scuito fuora l’eigreija. Nace a cada primabera culas yerbicas, queda a mirar l mundo an cada fuolha, ri-se an cada frol i bola, bola, bola cul aire i cul páixaros, a cuntar segredos al mundo. Cuorre puls rigueiros, abrana-se ne berano, grieta-se no eimbierno. Muorre i rucecita siempre. Nun refieirico, nua scarabanada, nua truniada. Faç fiestas a las nubres pintando-las de l branco al negro i queda de boca abierta cula admirança de ls quadros de la nuite que spon al albar i de ls quadros de l die que spon al çponer de l sol. Adbirte-se cul aire a arrodiar pelubrinos, a jogar a caídas culas arbles, a cortar las nubres an filo cumo un bieldre, a spantar ls siléncios de las ambernadas, a zampolhinar l tiempo preso na borralheira de ls meidies de berano. Dius te libre se la giente soubira cumo l mundo ye sagrado. Quien haberie de querer comer a Dius, sentar-se an riba del, scabá-lo, queimá-lo, podá-lo, molé-lo, pisá-lo?! Nó, l bispo nun puode haber bisto a Dius que ye mui cúrtio l camino antre l sou palácio i la Sé, siempre scundido ambaixo l pálio. Há-de achegar outros a la fala cumigo, un bielho cumpanheiro cul lhustro de la capa bien puxado para mais ambergonhar ls mius andraiges. Tamien, nun tornei a ganhar la missa para que me la deia outra beç. Talbeç yá nun la saba dezir. Talbeç yá nun la querga dezir. Afiç-me a outras missas i ls caminos róuban-me l sossego de ls altares. Parados. De cuostas bolbidas pa la giente. L ansénsio faç-me chubir la fraqueza a la cabeça. Nubrineiro que pon Dius a drumir.


Tenie gana de bolber al para trás. La burra habie-se deitado a la selombra, abanando de beç an quando la cabeça a sacudir ls moscas. Alhena. Deixou-se star alhi sentado, apedurando l atamar de la calor, asperando la fresca. Acabou de çpejar la barrila a bochicos. Deixou-se quedar cumo quien nun ten para adonde ir. Puro anganho, pus nien por un cachico le salie l’eideia de que tenie d’ir a Miranda. A falar cul bispo. Fura de la fresca que ampeça a passar, de l aplaquiar de l formigueiro na palma de ls pies, ou mesmo de l pior yá le tener passado pula cabeça, fui-se animando a el mesmo. Talbeç la ida a la fala cul bispo nun fura mala cousa. Talbeç l recebisse an pessona. Talbeç le tubira dado un rebate de cuncéncia i yá acharie bastante la peniténcia de mais de dous anhos, probe, sin teilha, sin mesa. Talbeç. Era agora mais spesso l cantar de ls páixaros, tamien eilhes a salir pula puorta de la fresca an bolos tan baixos cumo se el nun eisistira. Cumo se fura un fincon tan baixico que nin merecie la pena aparar alhá. Tan afirmado ne ls pensamientos que solo l bolo çtraído de ls páixaros le amostrou cumo staba quieto i sien acion.
Pesában-le las piernas quando s’alhebantou. Deloridas. Ye assi l delor de las caminadas: ben por tarde, quando yá se bei la punta de l camino, quando yá solo la cabeça s’apon a caminar, quando l delor yá s’ambaralha cul mirar al para trás. Era al para trás que fraile Antonho apuntaba, cumo se tubira bestido l tiempo pul lhado d’alrobés. Nun iba a tener pena de la burra, i Miranda era yá eilhi alantre i sobraba-le ua nuite anteira pa çcansar. El nun staba tan cierto que acunhara uolho an to la nuite. Tenie la cuncéncia an paç. Nó, nun era por esso que iba a deixar de drumir. L andar de mala gana de la burra nien por un cachico le sacou ua barada, ua boç de mando, un menear de pies acontra las cruzes delantreiras. Deixou-la ir a sous santos i lhargos, l çofino preso al suolo a prebenir la mosquedo. La serrilha aguçada de l spinaço de la burra antriçaba-le las partes acontra las alforjas, mas hai mui que aprendira a defender-se sentado mais subre ua pierna, de lhado.

Bou a chegar a buonas horas a Miranda, inda cun de die. L melhor será que me quede de fuora las muralhas. Nun bou a dar guerra a naide i a acender las sinagogas. Nun tengo gana de preguntas. Naide adebina quando nun podemos dar repuostas. Hai que fugir duas i doutras. Ye melhor, bou a quedar de l lhado de fuora las muralhas. Manhana, quando l sol s’assomar yá tenerei dezido las matinas. I alhá eirei cumo se nessa manhana tubira nacido, a la spera de todo nuobo. Stou purparado para todo, menos para mi.
(1º capítalo de l remanse a que pertence l yá publicado cul nome de Camino de Miranda)



terça-feira, 24 de julho de 2007

Abinturas de Facanito (04)



Por Fracisco Niebro



La grande sanja

Rosica andaba agora mais calma. Guardar un segredo ye ua cousa que dá muito trabalho i cobradeiros de cabeça. Subretodo quando ten de ser guardado por ua pessona sola. Agora l segredo yá nun era solo deilha i podie falar subre el cula sue amiga Ana. Todos ls dies, a fin de scuola i apuis de habéren feito ls trabalhos de casa, las dues amigas íban a tener cun Facanito que, a cada die, le pregaba partidas mais granudas.
Éran trés grandes amigos. Quando Ana fizo anhos, ls pais ouferecírun-le tamien un cumputador. Agora yá nun pensaba noutra cousa senó an traier a Facanito pa l sou cumputador. Nin que fura solo por ua fin de sumana. Pensaba, pensaba i nun bie maneira de resolber l porblema. Até que se decidiu a falar cula sue amiga.
- Rosica, puodo-te pedir ua cousa?
- Stá bien.
- Tu nun t’amportas que you lhiebe, a las bezes, Facanito pa l miu cumputador?
- Stá bien. I cumo lo bás a lhebar?
Las dues amigas falórun, çcutírun i nun achában meia de resolber l porblema. Anton, fúrun-se a tener cun Facanito a ber l que el dezie. L Clube de l Facanito funcionaba cun democracie, i tenien de le pedir l’oupenion a ber se el staba d’acuordo. Mas yá tenien ua eideia pa lo cumbencir: l cumputador de Ana era mais moderno i até tenie letras nuobas i mui angraçadas de que Facanito iba a gustar muito.
Naquel die a la tarde, las dues amigas stában algo nerbiosas. Rosica até yá tenie gana de tornar para an casa de Ana, pus la mai fazie siempre uas merendas de que eilha gustaba muito. Agora, por bias de Facanito, yá muito tiempo que nun iba alhá. Abrírun l cumputador, cumo questumado, i deixórun que Facanito s’adbertisse un cachico pus, al percípio, staba siempre cun gana de fazer pirraça por haber stado fechado. Apuis Rosica dixo-le:
- Facanito, tu nun gustabas de ir pa l cumputador de Ana? Se biras las letras galanas que el ten...
- I até ten mais de cien quelores... acrecentou Ana.
Facanito fizo-se nun x, assi culs braços i las piernas stendidas pa ls lhados, i screbiu por baixo:
- Stou na pecina a buiar. Nun m’anterrómpades, a ber se me nace algua eideia.
Las dues amigas mirórun ua pa l’outra, ancolhírun ls ombros i fúrun-se a morar culas monhecras. Quando biu que nun le stában a dar atençon, Facanito fízo-se nun u i ampeçou a boziar:
- uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu!
- Nun bózies tan alto que mie mai puode oubir, dixo-le Rosica. Nun sós capaç de fazer nada sin star siempre a meter facanitos.
- Yá resolbi l porblema. Chama-se correio eiletrónico.
- Correio eiletrónico para quei?, preguntou Ana.
- Para que habie de ser? Para you ir pa l tou cumputador, respundiu Facanito.
- Mas you inda nun tengo correio eiletrónico.
- Nun tenes correio eiletrónico? Nun puode ser, dixo Facanito cun ua cara mui séria. Spabila-te, porque l correio eiletrónico ye mui amportante para falar culs amigos.
- Só se you falar cun miu pai, dixo Ana. Mas se calha bai a lhebar muito tiempo.
- Ye nistante, dixo Rosica. Miu armano puso-lo ne l miu cumputador nun sfergante.
Rosica i Ana fúrun-se a falar culs pais desta. Tenien un bun argumento: se tubíran correio eiletrónico podien falar ua cula outra, sin tenéren que star siempre juntas. Assi até era melhor para quando chobisse ou fazisse muito friu.
L pai de Ana alhá se cumbenciu i a soutordie las dues amigas yá podien mandar cartas ua a la outra. Mas l mais amportante era mandar a Facanito pa l cumputador de Ana.
Quando tornórun a falar cun Facanito, este staba cheno de miedo:
- Sabeis que l correio eiletrónico ye cumo se fura ua grande sanja? Ye tan scura que se calha até hai miedos por alhá.
- Nun tengas miedo, assossega-lo Ana. Tu bás por un filico cheno de eilhetrecidade. Ora, la eilhetrecidade dá lhuç, por isso nun puode ser scura. Bás a ber que até gustas.
- Mas ye tan streitico que bou a quedar todo splanchado. Tengo que me fazer nua lhinha mui finica, dixo Facanito ampeçando-se a sticar, a sticar até quedar ua lhinha tan lharga que quaije salie de la pantalha i tan finica que mal se bie.
Las dues amigas rien-se. Por fin, Facanito puso-se mui dreito i dixo:
- Stou pronto.
Ana metiu a Facanito nua carta mui guapa i preguntou-le:
- Stás pronto, Facanito?
- Stou pronto. Nó, nó... stou chenico de miedo! Se nun fura por seres mie amiga, nun aceitaba. Mas hai que tratar bien ls amigos i até fazer sacrafícios para guardar l’amisade.
- Anton, respundiu Ana, bou a cuntar até trés: un, dous trés. Buona biaije!
I carregou ne l boton que diç enter.
Las dues amigas salírun lhougo a correr para casa de Ana, para recebir a Facanito.
Será que la biaije corriu bien? Será que Facanito nun se perdiu, nien achou miedos pul camino?



terça-feira, 17 de julho de 2007

Camino de Miranda



Por Fracisco Niebro




Há-de ser l que Dius quejir. Nunca se cunsigue star fuora de l sítio adonde se stá. Tengo que botar l peito al que benga. Tamien, se nun benira a la chamada de l bispo, nun tenerie adonde me meter. Até a Spanha me mandarie caçar. Yá tantá que nun bou a Samartino que até ls rapazes de l miu tiempo mal me coincerien, inda por riba cun esta figura. Perdi la cuonta als anhos an que sali dalhá. Bamos anton pa las scaleiras de la Sé. L melhor será antrar pula puorta que dá pa la Costanielha. Ye camino mais dreito i nun tengo que atrabessar tanta cidade. Por ende, quien mais se puode rir de mi seran las carrancas i ls culos que s’assóman de las paredes. Cumo nun me dórun hora será melhor dar tiempo al nacer de la nuite, sien que tenga scurecido.


Nun tenie sede, mas dou-le ua buona stocada a la barrila. Cumo a ber s’alhá achada algue eideia subre l que fazer. Metiu cun to l cuidado la pechorra nas alforjas i puso ua piedra a fazer de cuntrapeso de l outro lhado. Era quanto traie cun el, ua barrilica que hai un par d’anhos le habien traído de Moberos. Dou-le a la burra palantre. Fui-se arrastrando atrás, drobado, las manos atrás las cuostas. Yá a quedar ancubiertas pul último cabeço antes de Miranda las capas negras de ls curas éran cuorbos an riba las mulas. Abeixou até al Frezno sien mirar las muralhas. Solo las ancarou al modo que ampeçou ls arressaios que chubien até al castielho. Custaba-le siempre a ancarar culas muralhas. Neilhas ampeçara la sue quarta bida. La bida que para muitos era la sue zgrácia. El tamien assi pensara, mas yá nun staba tan cierto desso. Afizo-se cul tiempo a çcobrir las bantaiges desta nuoba bida. Mas nunca le passara l pensamiento de las outras trés: Samartino, Salamanca, Miranda. Trés tierras, trés bidas. La quarta nun tenie tierra i el ganhara alma de pelegrino. Aqueilhas trés benien siempre uas atrás las outras, atadas por un nome, Delubina. I era Delubina que le salie siempre que ancaraba culas muralhas de l castielho de Miranda. Delubina era l meio de la bida que el debedie siempre an dues partes, cun Delubina i sien Delubina. Assi, la segunda parte era un buraco, que solo hai mui pouco tiempo çcobriu cumo ir anchindo. Custaba-le siempre a ancarar las muralhas. Por esso las chubie de uolhos ne l suolo, mas nien assi Delubina le salie de la cabeça. Sien muralhas, Delubina lhababa na ribeira de Samartino i el ajudaba l cura na missa i aquemodaba-le la mula. Gustaba de lhembrar aquel tiempo sentado nua piedra que habie al meio l carreiron, las cuostas pa las muralhas i ls uolhos ne l Frezno. L Frezno que, nesses cachicos que parecien nun tener fin, nun era l Frezno. Nun sabie cumo poderie ser, mas para el era la ribeira de Samartino. Deixaba-se ambolber pul boziar de las ranas i nien daba pula falta de la selombra amerosa de ls folharanços i las salgueiras. Culas ranas benie l matraquear de l rodezno de l molino. Las bacas remenában cumo a guardar las Antraugas i a deixar que l mundo drumira, cada cousa an sou sítio, cumo siempre. El salira de l sou Samartino para nun tornar alhá. Salira yá mais de bint’anhos. Para el era esse l tiempo de Samartino, nada habie demudado, la belheç nun fura a tener cun naide, las bacas remenában la mesma yerba, l molino molie l mesmo saco de pan, Delubina stendie ls mesmos farrapos pula solaina de ls silbeirones. Ls uolhos páran l tiempo i nun mos déixan ber andar un mundo que nun bemos. Ls uolhos solo béien l passado, nunca son capazes d’adebinar. Habie-se tornado doutor an Salamanca, yá fura l mais afamado pregador de la Tierra de Miranda, yá quedara sien missa i andaba agora cumo pelegrino por ende, mas Samartino era l mesmo que ls sous uolhos grabórun quando saliu dalhá. Cul tiempo, ciertas quelores negras fúrun-se aclareando, las calores quedórun mais fuortes i amarielhas, ls eimbiernos mais frius, las fames mais amerosas, las manhanas sabien mais a nacer de l sol do que a sunheira, las nuites éran mais streilhas que miedo i la ribeira siempre primabeira cun paixaricos a anialar. Sien dar por esso, fraile Antonho fui fazendo Samartino al sou geito. Pouco amportaba que muito rapaç de l sou tiempo yá houbíran morrido, que nun tubírun tanto modo cumo el de scapar a las maleitas de la bida. Naqueilha hora an que l sol purparaba l çponer i fraile Antonho l ancuontro culs Anquesidores nas scaleiras de la Sé, naqueilha hora an que l Frezno yá nun era l Frezno nien el un pelegrino de l mundo, naqueilha hora ls rapazes de l sou tiempo inda jogában cun el a la pedrisca al redror la capielha. Oubie las bozes, sorbie ls cheiros, chegában-le las risas, ancolhie-se inda cula grima que an nino le metien las cuntas de la Bruxa de Trás las Peinhas i sue filha Marie Guerra.


- Antonho, bai a aquemodar la mula i deita-te que manhana tenemos de madrugar.
Tenerie por ende doze ou trez’anhos i chubien-le siempre uas quelobrinas quando tenie d’aquemodar la mula yá de nuite scuro! Nien ua streilha piçcaba, l cielo inda nubrado culas sobras de la truniada dessa tarde. Antonho agarrou l cesto de brime i fui-lo a anchir de palha ne l cembon que staba mesmo por trás la majadoura de la mula, algo an zlado d’adonde siempre drumie. Deitou l cesto i fui ampurrando la palha cula mano. Iba l cesto a meio i nun habie modo de s’anchir. Tenie l pensamiento noutro lhado, tan grande era l miedo. Tubo que s’afirmar bien na mano para se dar de cuonta que nun era palha l que la mano staba a querer meter pa l cesto. Parou. Un arfar cada beç mais fuorte benie de l meio la palha. Iba-se a scapar pa la rue, mas ua boç tan baixica que mais parecie un airico chamou-lo.
- Antonho, Antonho!
La mula nien dou de si. Aqueilha era la hora an que aceitaba pessonas que nun bie. Nun fura esso i yá haberie zatado a patadas. Antonho nien tubo tiempo de respunder.
- Antonho! Sou you, Delubina.
- Faziste-me agarrar acá un susto! Que stás eiqui a fazer?
- Fala baixo que l cura puode-mos oubir. Yá rato que stou a la tue spera i yá se fai tarde que tengo de m’ir ambora. Hoije passeste to la tarde atrás de la parede a mirar para mi anquanto staba a lhabar nas Antraugas.
- Mintirosa que hoije nien fui par’esses lhados.
- Deixa-te desso, que bien te bi. I gustei. Por esso ye que bin a tener cuntigo.
- Mas tenes que te ir ambora que l cura puode-mos agarrar.
- Yá bou, mas tenie tanta fame que nun sabie l quei habie de fazer. Anton lhembrei-me de benir a buscar la paga de haberes quedado to la tarde a mirar para mi. Nun tengas miedo de l cura que há-de star a calcer ls pies cun tie Fonsa.
- Nun digas ua cousa dessas que ye pecado.
- Ye agora pecado! I que mal ten? Mie mai siempre me dixo que tu eras filho de l cura Manuol.
- Esso nun amporta. Diç qual ye la paga que me quieres i bai-te ambora antes que te bote pa la rue.
- Hoije querie solo un carolico de pan. L outordie deziste-me que guardabas siempre un carolico ne l bolso porque te daba la fame a meio la nuite.
- Toma-lo alhá i bai-te. Stá duro. Mira a ber se sós capaç de lo adentar, senó adóndia-lo.
Mal apenas Antonho le dou l carolo, saliu puorta fuora. Delubina era por ende uns dous anhos mais bielha que Antonho. La mai staba tolhida i yá muitá deixara de ber. L pai nunca l coincira. La caridade era pequeinha i Delubina mal le chegaba l que arregressaba a lhabar, a barrer i a sfregar an casa de tiu Bacislau. L pobo dezie que tenie ua barrila chena de monedas, mas era mais sfamiado que you sei alhá. Delubina nien que quejira roubar nun habie muito de comer naqueilha casa. L tiu parece que se mantenie cul aire. Assi i todo, era ua rapaza zampolhinada i bibideira. Nunca naide la oubie queixar-se i passaba pula rue dreita i sien le roubar ls buns dies bos dé Dius a naide. Até le parecie mal a la giente que nun dira muostras de cargar la zgrácia que tenie an casa. Inda bai a acabar mal, nun deixában de dezir las ties bielhas apuis de eilha passar. Era un modo de tener ambeija deilha. Delubina sabie l que pensában, mas nun s’amportaba. Todos sabien que era ua buona filha i por esso la íban ajudando cul que podien.


Nunca mais Antonho squeciu aqueilha nuite. Eilhi, de cuostas pa las muralhas de Miranda, sentado nua piedra de l carreiron que chubie de l Frezno, inda oubie l arfar de Delubina quando dou cun eilha al meter la palha ne l cesto. Por muitos anhos, al lhembrar essa nuite, nun quijo aceitar l beiso que eilha le dou yá cula mano na puorta. Cul tiempo fui esse beiso que mais le quedou daqueilha nuite. Passou-se talbeç mais dun anho até que Delubina tornara al palheiro. Antonho nien ua sola nuite deixou d’asperar por eilha, aguantando l suonho até yá nun poder mais. Mas nunca le faltaba ne ls suonhos, nien ua sola nuite. Oubie-la a ampurrar la puorta debarico cun un airico a antrar alantre deilha i la mula a spilrar. Apuis, sentie-la a antrar i a atentiar pula parede até adonde el staba stendido. Nun dezie nada, mas el adebinaba-le ua risica a assomá-se por antre ls uolhos. Sentaba-se i ampeçaba a rober l carolico que Antonho nunca se squecie de le lhebar, roubado a la sue fame. Iba-lo mordiscando pulas bordas al redor para durar mais tiempo i nien ua forfalhica se perder. A las bezes quedaba eilhi sentada sien dezir nada. Antes de salir passaba-le la mano pula tiesta i abeixaba apuis até als beiços. La mano ancalhada que passaba amerosa cumo un airico. I Antonho drumie-se andrento de l suonho i muita beç yá nien sentie l beiso que tardaba i era siempre l que l mantenie spierto. Era ua nuite perbersa quando Delubina fui a tener outra beç cun Antonho. Até l friu habie chegado al palheiro, siempre tan caliente de l bafo de la mula i de l cozimiento de l stierco. Delubina staba a la spera del, ancharcada até la miolha de ls uossos. Antonho, mal apenas antrou, sentiu lhougo que eilhi habie giente. L coraçon dou-le un baque, ye Delubina. Fui atentiando até la palha cula mano stendida al palantre i sentiu l chambre molhado i por baixo l arfar de ls senos chenos i duros. Eilha agarrou-le la mano i apertou-se-la acontra l peito cun to la fuorça. Antonho deixou-se quedar sien saber l quei fazer al coraçon que le saltaba de l peito, cumo un cabalho a scatrapulhar. Al modo que fui assossegando, sentiu que l arfar de l peito de Delubina tenie algo de stranho cumo se benira muito d’alhá las tetas. Nun tardou a sentir ls çaluços que subertien porriba la mano.
- Stás a chorar…
- Mie mai morriu-se…
Antonho nun fui capaç de le dezir mais nada. Era la segunda beç que staba eilhi cun eilha mas sentie que habie muito tiempo que stában juntos. Tamien tenie gana de chorar, mas nun sabie adonde ir a sacar las lhágrimas. Las lhágrimas nun sálen quando queremos. Hai que las guiar senó nun son capazes de bencir, cumo auga an augadeira nuoba.
- Tube miedo de quedar an casa solica i nun sabie cun quien habie d’ir a tener.
Antonho agarrou la capa que staba colgada nua staca spetada na parede.
- Bai-te a fazer mal secar la roupa ne cuorpo. Inda puodes agarrar algue permonia. Tapa-te.
Achegou-le la capa i fui-se-la acunchigando. Sien saber cumo, sentiu la mano a slubiar pul cuorpo znudo de Delubina. Ameroso i friu. Deitou-se al lhado deilha de barriga pa riba. Pouco tiempo apuis sentiu-le un arfar fondo, cumo se tubira ua sonheira de to la bida. El cuntinou muito tiempo spierto sien ser capaç de pensar an nada. La perséncia de Delubina era tan fuorte que nun le deixaba campo para mais nada. Fui-le sentindo l cuorpo a calcer. Todo el ardie, sien ser capaç de se mexer. Staba yá a ambelesar-se quando Delubina se bolbiu na sue cama de palha i quedou abraçada a el, cun un arfar cada beç mais fondo. Yá le dolien las cuostas de star de barriga pa riba, mas nien assi mexiu ua palha cun miedo de la spertar. Nun ten eideia de quando se haberá drumido, mas serie yá a arrimar a la madrugada. Solo se le lhembra la boç fuorte i abafada de l padre Manuol:
- Antonho!
Dórun ambos a dous un salto que até la mula scachou la rede cun un buldrejon. L cura quedou d’uolhos arregalados pa las tetas de Delubina que lhougo se tapou cula capa, chena de bergonha.
- Bai-te-me ambora para casa i que naide te beia salir. Se dires scándalo pul pobo, assi ardas nas perfundas de ls einfiernos.
L cura saliu lhougo a seguir. Nun era questume el ir al palheiro a nun ser quando Antonho se deixaba drumir ou le daba gana de cagar i l tiempo nun staba al modo de ir a la cortina por trás la casa. Delubina bestiu-se i saliu. Nien un nien outro tornórun a dezir palabra. Nesse die a la tarde Antonho inda la biu ne l antierro de la mai, ambuolta ne l lhençol de l’armandade que serbie pa todos ls probes que nun adregában un que ls acunchigasse andrento la foia. Nun choraba nien mirou ua sola beç par’el, pus mal se le bien ls uolhos. Antonho nun le tirou ls uolhos de ls pies, çcalços, dun pardo que queda antre l calho i l la tierra seca. Tenie uns dedos bien feitos, lhargos i finos. Antonho adebinaba-los albos ambaixo la cotra. Nun la tornou a ber. Bien puso ls uolhos a rebusco, mas ambalde. L cura nunca le tornou a falar ne l causo. Solo muito tiempo apuis soubo que habie sido el que la mandara lhebar a soutordie para Miranda. Falaba-se que staba a serbir an casa dun cónigo a quien l cura Manuol debie muitos fabores. Até se dezie que el sabie todo l que habie antre l cura i tie Fonsa, mas todo passaba cuas alforjadas que l cura le mandaba amenudadas bezes para Miranda.


Antonho mirou la burra que nun habie salido nien un cachico d’an pie del. Tamien para eilha fura custoso l camino zde Sendin pul meio de la calor. Passou-le la mano pul çofino nua fiesta triste. L sol inda staba uns palmos porriba l cabeço adonde chegaba la lhadeira de l Frezno. Yá starien ls dous frailes a la spera del nas scaleiras de la Sé? Habien-le dezido para star alhá al çponer de l sol. Bendo bien l’altura de l sol, nun deberie star eilhi sentado habie muito tiempo. El ye que yá staba tan afeito a aqueilhas lhembráncias que le passában cada beç mais debrebe, cumo camino muita beç andado. I nun perdien fuorça cul passar de l tiempo. A cada beç lhembraba-se de cousas nuobas. Pequeinhas cousas que yá nien sabie se éran lhembráncias se era la sue cabeça que las iba metendo pul meio las lhembráncias.
(Capítalo dun remanse)


segunda-feira, 16 de julho de 2007

Cholas fidalgas


A cada beç que se bien, a Marie daba-le la risa de Juan traier l cerron siempre tan cheno. Sabie que nun passaba de l mesmo çuquete de centeno negro to ls dies. I nun adelantraba preguntar, que la repuosta benie siempre armana:

- Un dies saberás...

A cada die, la curjidade de Marie iba crecendo. I nin por séren moços, andaba yá an dous anhos, Juan le daba amboras daquel búltio que fazie de l cerron a modo fol de gaita. Era a la hora de stiáren las canhonas que mais gustaba de sacar aqueilhas dues trabas d’uolmo: miraba-las bien por todos ls lhados, passaba-le la mano nua fiesta i solo apuis s’amponie cula faquita. Nunca an sue bida fazira uas cholas, mas aquel piso staba a quedar ameroso cumo ua primabera: l frisgo tan dreito que nun falhaba un pelo, anque feito sin formon, i l piso yá oubado bastante pa le meter la çuola de canal i, assi, deixar purfeito l ancanalado de l pie. Mas esso habie de ser feito ne l lhugar, que l bezino por nada deste mundo deixaba salir la sue lharega de casa. Ls outros purparatibos yá stában arrecadados ne l queixon que scundira ne l triato: la cinta para arrodiar l frisgo, las ariestas de çoco, dun oubal que relhumbraba, i l bezerro para tapar l pie. L bezerro fui l mais custoso de achar. Baliu-le un guarda de baixo que le trocou uas botas bielhas por ua cordeira. Tirando ua tumbica, que mal se bie, l bezerro staba cumo nuobo framante.

Un die, deixou l tagalho cun Marie i bieno-se al lhugar. Çponie-se l sol quando quando dou las cholas prontas. Puso-las anriba dua talha i mirou-las, bien pintadas, nin ua scadarça, nin ua mancha, las ariestas cumo crabeado de streilhas. Nun fura l rugido, pensou, i naide dirie que nun éran uas botas. Tornou-las a guardar ne l triato i fui-se a tener cul ganado. Agora yá podie treminar l casamento cun Marie.

Quando antrou n’eigreija, l rugido de las cholas até oubrigaba ls santos a mirar. Mas naide antendie que lhembrança fura aqueilha de lhebar l cerron al ombro para se casar. Tamien solo Juan se dou de cuonta daquel jeito nerbioso ne ls beiços de Marie, que el coincie tan bien. I anquanto deixaba de oubir l rugido de las cholas, cumo se bolara, Marie antendiu l que Juan nunca fura capaç de le dezir, an fala. Era mesmo cun aquel pastor que eilha se querie casar.

Fracisco Niebro

domingo, 15 de julho de 2007

Abinturas de Facanito (03)


L clube de ls amigos


Naqueilha nuite, Rosica staba triste porque habie mandado ambora la sue amiga Ana. La mai bien le preguntou l que se habie passado, mas eilha nun le quijo dezir. Staba arrependida de la haber mandado ambora. Arrependida i triste.

A soutordie, lhougo cedo, Rosica asperou Ana ne l camino de la scuola pa la cumbidar a jogar cun eilha. Mas çculpou-se que nun podie ser lhougo a seguir a la salida de scuola. Que eilha, apuis, la iba a chamar a casa.

Rosica querie falar purmeiro cun Facanito, a ber se le podie cuntar l segredo a la sue amiga Ana. Sabie que Facanito iba a gustar de la sue amiga, que a las bezes até le ganhaba a jogar al Jogo de las Letras.

Rosica bieno a correr to l camino de la scuola para casa i, sin tirar la bolsa de las cuostas, lhigou lhougo l cumputador. Staba cun sprança que Facanito nun tardasse muito a aparecer.

Ampeçou a chamar pul r, apuis l s, l t, l c, l j, l n, l o, l a. Mas Facanito nun habie meia de aparecer. Rosica yá ampeçaba a quedar anrabiada. Chamou inda l m i... nada. Yá mui anrabiada, chamou l z i sale-le ua abeilha a bolar pula pantalha:

- zzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz!

- Staba a ber que nun mais benies!, dizo-le Rosica, meio a renher.

- Buonas tardes! Nun ye assi que se diç?, preguntou-le Facanito.

- Agora nun tengo gana de me rir.

- Assi ye que you gusto de te ber, solo un cachico anrabiada. Nun me chamasse you Facanito!

- Yá sei. Mas tengo un porblema mui grande para resolber, tornou-le Rosica cumo quien faç un pedido.

- Un porblema? You gusto de porblemas. I qual ye l porblema?

- L porblema sós tu, dixo Rosica apuntando cul dedo para Facanito.

- Nó, you nun sou porblema, you sou Facanito.

- Stá bien, yá chega de grácias. Calha-te, senó zlhigo-te!

- Pronto, pronto! La mie ama ye que manda, dixo Facanito ancolhendo-se todo.

- Antes de te conhecer, you jogaba siempre cula mie amiga Ana. Ye la mie maior amiga. Mas tu nun quieres que you çcubra l nuosso segredo. Assi yá nun puodo jogar cun eilha.

Anquanto Rosica falaba, Facanito iba fazendo calanhas culas alas de l z i a eilha yá le daba la risa.

- Un segredo ye un segredo, dixo Facanito mui sério. Se lo cuntares yá nun ye segredo.

- Mas Ana ye la mie maior amiga! Siempre le cuntei todo.

- Tenes rezon, ye mesmo un porblema mui grande. Tan grande cumo ua unha!

- Nun gusto que fagas caçuada de mi!, dixo Rosica.

- Çculpa, mas tengo miedo que eilha nun guste de mi.

- Bás a ber que eilha bai a gustar muito de ti. Ye mui guapa i tamien bás a gustar deilha.

- Deixa-me pensar...

- Mas pensa debrebe, que tengo de la ir a chamar.

- Assi a falar nun me deixas pensar... I qual achas que ye la letra mais guapa para you le aparecer?

- Yá me stás a meter facanitos outra beç!, gritou Rosica yá sin pacéncia.

- Stá bien, cuncordo. Mas cun ua cundiçon: bamos a fazer un clube todos trés.

- Buona eideia, dixo Rosica batendo palmas.

- Bamos-le a chamar Clube de ls Amigos de Facanito.

Rosica nun quijo oubir mais nada i saliu a correr pula puorta fuora. Yá de la puorta, inda le gritou a Facanito:

- Deixa-te star que nistante bengo.

Quando Rosica chegou cula sue amiga Ana, esta nin querie acraditar. Agora yá antendie porque Rosica dezie que falaba culas letras ne l cumputador. Pediu-le çculpa i quedórun mais amigas do que dantes. Yá era de nuite scuro quando la mai de Ana la bieno a chamar para cenar. Até renhiu cun eilha:

- Nun puodes quedar até tan tarde na jolda. Tenes de fazer ls deberes de la scuola.

Ana iba tan cuntenta que nin oubiu l que la mai le dixo. Agora yá solo pensaba ne l sou nuobo amigo. Tenie que asperar a soutordie al fin de la scuola. Un die parecie-le muito tiempo i eilha nun tenie pacéncia para asperar tanto. Apuis lhembrou-se que aqueilha falta de pacéncia éran ls facanitos que le metie l sou nuobo amigo i dou ua risada. La mai mirou para eilha i dixo-le:

- Quando benes para Rosica até parece que quedas boubica.

Fracisco Niebro


sábado, 14 de julho de 2007

La cuonta de las trés maçanicas d'ouro


Era ua beç un pai que tenie siete filhos.

Cumo nun tenie cun que ls mantener, nien trabalho pa le dar, lhembrou-se-le de ls mandar a todos pul mundo, para que fúran a ganhar la bida.

Chamou-los antoce, i dixo-le assi:

- Filhos, you nun tengo que dar, i nien sequiera trabalho; i por esso ye perciso que cada un de bós baia a saber de la bida, i ganhe l sou sustento, porque you yá stou mui bielho i nun puodo mais.

Ls rapazes quedórun todos mui pensatibles, mas nanhun deilhes dixo palabra. Quando la hora de la salida, l pai chamou l mais bielho i dixo-le assi:

- Mira bien, filho, qual quieres melhor: la mie bençon, ou un cacho de pan pa l camino?

- Mais quiero l pan – respundiu-le l filho mais bielho.

L pai partiu un carolo de pan i dou-se-lo al filho, que lhougo a seguir se fui ambora.

Chamou apuis l filho a seguir an eidade, i fizo-le la mesma pregunta; i esse respundiu-le tamien que mais querie l pan, i respundírun-le la mesma cousa ls outros todos até al sesto.

Bieno apuis l mais nobico, que tenie solo siete anhos, i dixo-le l pai las mesma palabras:

- Mira bien, filho, qual quieres melhor: se l mil pan se la mie bençon.

L pequeinho puso-se a chorar, i respundiu-le que mais querie la bençon; i l pai botou-le la bençon al filho mais nuobo, que se fui ambora a chorar.

Fúrum-se ls rapazes; i cada un agarrou sou camino çfrente, a saber de trabalho, ou de algun amo para se apreitar. L mais pequeinho, esse a bien dezir nien sabie adonde iba, pus nien eidade tenie para se gobernar, i a las bezes sentaba-se ambaixo dua arble, i ponie-se a chorar yá mui cansado. Até que a la nuitica ancuntrou ua mulhier mui guapa, que mirou para el i le dixo assi:

- Á rapazico, tu adonde bás?

- A ganhar la bida – respundiu-le l pequeinho. – A ber se acho un amo para me apreitar.

- Tan pequerrico?!

El antoce cuntou-le l que se habie passado cul pai i culs outros armanos, i la aparecida dixo-le assi:

- Quieres apreitar-te cumigo?

- Quiero, si senhora. Quien me dira! – respundiu-le lhougo l rapazico.

- I antoce quanto quieres ganhar?

- You, l que me dir!

Bien, anton stamos justo! Mas mira que tenes que me serbir siete anhos, i na fin dou-te trés maçanicas d’ouro, que ye la paga. Quieres?

- Quiero, si senhora.

I l rapazico fui-se algun tiempo atrás la ama. Mas nesto ls dous zaparecírun puls aires, assi cumo ua nubre de fuogo! – L pequeinho nien habie çcunfiado, mas l’ama era Nuossa Senhora.

Por alhá andubo l pequeinho siete anhos, que le parecírun a el solo siete dies; i na fin l’ama mandou-lo ambora, i dou-le las trés maçanicas de l justo, que éran trés.

- Toma! Dá-se-las a tou pai, i diç le que ye para te sustentar cun eilhas, i als tous armanos. Toma. Mas nun se las deias a nun ser a tou pai, oubiste?

L rapazico fui-se lhougo ambora todo cuntento, muorto por le dar al pais las trés maçanicas, que habien de chegar para el i pa ls outros armanos; i quando yá iba acerca de casa, ancuntrou dous que yá habien bolbido, mas cun seinhas de stáren dambos a dous mui probes.

Ls trés ponírun-se antoce a cumbersar, i l mais nuobo cuntou-le als armanos la buona ama que habie achado, i amostrou-le las trés maçanicas.

Ls armanos quedórun ciegos cul brilho de l ouro; i lhougo eilhi muito le pedírun al mais pequeinho que le dira a cada un sue maçanica. Mas el respundiu-le que solo se las daba al pai, i l pai que las repartisse por todos cumo quejisse.

Bendo esto, i cumo l armano nun le querie dar las maçanas, a las buonas, lhougo eilhi treminórun a matá-lo i tirá-se-las apuis, i se bien l pensórun melhor l fazírun; - mas qual nun fui l spanto deilhes, quando bírun que nien apuis de muorto arrincában las maçanicas de la mano de l armano?!

Ls dous nteminórun antoce anterrar l armanico, i fúrun-se para casa apuis de l anterrar, i bien cuidando que l criem deilhes nun se iba a saber, porque naide l habie bido. Mas dende a pouco mais dun més, un pastor passa puli, i bei ua canha mui beciosa i mui guapa, que nacie adonde l pequeinho staba anterrado! Cortou-la i fizo ua fraita. – Mas nesto, quando l pastor la puso na boca, la fraita ampeça dezir:

Toca, toca, á pastor,

Que mius armanos me matórun,

Por mor de trés maçanicas,

I nien assi las lhebórun.

L pastor quedou mui grimado cul assucedido, i fui-se deilhi a tener cun un carboneiro, que andaba pul monte a fazer carbon, i cuntou-le l causo. L carboneiro, inda mais spantado, agarra la fraita io pon-se a assoprar, i la fraita entra lhougo a dezir:

Toca, toca, á carboneiro,

Que mius armanos me matórun,

Por mor de trés maçanicas,

I nien assi las lhebórun.

Quedou l carboneiro que nien sabie d’adonde era!

I cumo benie de camino para ir a l’aldé, i la fraita tenie l don de falar, pediu le al pastor que se la amprestasse, a ber se alhá pul pobo adebinában aqueilho.

Lhebou la fraita l carboneiro, i la purmeira casa adonde antrou fui la de l ferreiro; i lhougo eilhi cuntou l que habie passado i amostrou-le la fraita. Mal apenas l ferreiro la lhebou a la boca, la fraita ampeçou lhougo:

Toca, toca, á ferreiro,

Que mius armanos me matórun,

Por mor de trés maçanicas,

I nien assi las lhebórun.

Nesta mesma altura antraba na frauga l pai de l muorto, que tamien quedou mui admirado quando le cuntórun l que dezie la fraita! Agarra tamien neilha l probe de l bielho i pon-se a assoprar, i la fraita diç lhougo assi:

Toca, toca, á miu pai,

Que mius armanos me matórun,

Por mor de trés maçanicas,

I nien assi las lhebórun.

L bielho puso-se mui branco, i lhembrou se le lhougo que las palabras de la fraita tenien a ber cula sue família. Nessa oucasion antraba na frauga un de ls filhos de l bielho, que era un de ls dous que yá habien tornado, i que traie carbon para aguçar las ferramientas. L pai parece que l coraçon le adebinou, porque, mal apenas l rapaç entra na frauga, dá-le la fraita para que la tocasse:

- Toma! Toca essa fraita!

Lhieba l rapaç la fraita a la boca, a la buona fé, i eilha ampeça lhougo:

Toca, toca, mil armano,

Que tu mesmo me mateste,

Por mor de trés maçanicas,

I nien assi las lhebeste.

L rapaç quedou mui cheno de miedo, i biu se le lhougo na cara la seinha de l crime. Mas cumo ls filhos de l bielho éran siete i solo dous ye que habien bolbido, percisában de saber qual era l muorto. Fúrun-se anton deilhi a tener cul pastor, que ls lhebou adonde habie cortado la canha; i botando-se a scabar mesmo ne l sítio, nun tardou que aparecira l cuorpo de l pequeinho, i nua de las manos las trés maçanicas!

Por mais que alguns fazíran, nun fúrun capazes de le tirar las maçanas; mas mal apenas l pai le topou, abriu la mano i deixou-las. Ende se biu que se trataba dun grande milagre; i lhebados a la perséncia de l cadabre, ls dous armanos cunfessórun l que se habie passado – i lhougo eilhi apareciu la Birge Santíssema i lhebou pa l cielo l cuorpo de l pequeinho, nel meio dua nubre de fuogo!

Lhougo apuis la tierra abriu se i angulhiu ls dous armanos!


Trindade Coelho

Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

O conto das três maçãzinhas de oiro

Era uma vez um pai que tinha sete filhos.

Como não tinha com que os manter, nem trabalho para lhes dar, lembrou-se de os despedir todos por esse mundo fora, para que fossem procurar vida.

Chamou-os então, e disse-lhes assim:

– Filhos, eu não tenho que vos dar, e nem sequer trabalho; e por isso é preciso que cada um de vós vá tratar da vida, e ganhe para o seu sustento, porque eu já estou muito velho e não posso mais.

Os rapazes ficaram todos muito pensativos, mas nenhum deles disse palavra. Quando chegou a hora da partida, o pai chamou o mais velho e disselhe assim:

– Vê lá, filho, qual queres mais: a minha bênção, ou um bocado de pão para o caminho?

– Mais quero o pão – respondeu o filho mais velho.

O pai partiu uma fatia de pão e deu-a ao filho, que logo em seguida se foi embora.

Chamou depois o seguinte em idade, e fez-lhe a mesma pergunta; e esse respondeu também que mais queria o pão, e responderam o mesmo os outros todos até ao sexto.

Veio depois o mais novinho, que tinha só sete anos, e disse-lhe o pai as mesmas palavras:

– Vê lá, filho, qual queres mais: se o meu pão se a minha bênção.

O pequeno pôs-se a chorar, e respondeu que mais queria a bênção; – e o pai deitou a bênção ao filho mais novo, que se foi embora sempre a chorar.

Saíram os rapazes; e cada um tomou por caminho diferente, à procura de trabalho, ou de algum amo para se apreitar. O mais pequeno, esse a bem dizer nem sabia aonde ia, porque nem idade tinha para se governar, e às vezes sentava-se debaixo de uma árvore, e punha-se a chorar já muito cansado. Até que à boca da noite encontrou uma mulher muito bonita, que se voltou para ele e disse-lhe assim:

– Menino, tu onde vais?

– A ganhar a vida – respondeu o pequeno. – A ver se encontro um amo para me apreitar.

– Tão pequenino?!

Ele então contou-lhe o que se tinha passado com o pai mais com os outros irmãos, e a aparecida disse-lhe assim:

– Queres tu justar-te comigo?...

– Sim senhora, quero. Quem me dera! – respondeu logo o rapazinho.

– E então quanto queres ganhar?

– Eu, o que me der!

– Bem, então estamos justos! Mas olha lá que tens de me servir sete anos, e no fim dou-tos três maçãzinhas de oiro, que é a soldada. Queres?

– Quero, sim senhora.

E o pequeno foi algum tempo detrás da ama. Mas vai senão quando, os dois desapareceram no ar, assim como uma nuvem de fogo! – O pequeno nem tinha desconfiado, mas a ama era Nossa Senhora.

Por lá andou o pequeno sete anos, que lhe pareceram a ele só sete dias; e no fim a ama mandou-o embora, e deu-lhe as maçãzinhas do ajuste, que eram três.

– Toma! Dá-as a teu pai, e diz-lhe que é para te sustentar com elas, mais aos teus irmãos. Toma. Mas não as dês senão ao teu pai, ouviste?

O pequeno foi-se logo embora muito contente, morto por dar ao pai as três maçãzinhas, que haviam de chegar para ele e para os outros irmãos; e quando já ia perto de casa, encontrou dois que já tinham voltado, mas por sinal ambos muito pobres.

Os três puseram-se então a conversar; e o mais novo contou aos irmãos a boa ama que tinha encontrado, e mostrou-lhes as três maçãzinhas.

Os irmãos ficaram cegos com o brilho do oiro; e logo ali rogaram muito ao mais pequeno que lhes desse a cada um sua maçãzinha. Mas ele respondeu que só as dava ao pai, e o pai que as repartisse por todos como quisesse.

À vista disto, e como o irmão não queria dar as maçãs, à boamente, logo ali resolveram matá-lo e tirar-lhas depois, e se bem o pensaram melhor o fizeram; – mas qual não foi o espanto deles, quando viram que nem mesmo depois de morto arrancavam as maçãzinhas da mão do irmão?!

Os dois resolveram então enterrar o pequeno, e foram-se para casa depois de o enterrar, e muito crentes que o seu crime se não saberia, porque ninguém o tinha presenciado. Mas daí a mês pouco mais, um pastor passa por ali, e vê uma cana muito viçosa e muito bonita, que nascia onde o pequeno estava enterrado! Cortou-a e fez uma flauta. – Mas vai senão quando, o pastor põe-na à boca, e a flauta impeça a dizer:

Toca, toca, ó pastor,

Que meus irmãos me mataram,

P’r amor de três maçãzinhas,

E ao cabo não nas levaram.

O pastor ficou muito aterrado com o sucedido, e foi-se dali onde a um carvoeiro, que andava no monte a fazer carvão, e contou-lhe o caso. O carvoeiro, inda mais espantado, pega na flauta e põe-se a soprar, e a flauta que entra logo a dizer:

Toca, toca, carvoeiro,

Que meus irmãos me mataram,

P’r amor de três maçãzinhas

E ao cabo não nas levaram.

Ficou o carvoeiro que nem sabia donde era!

E como estava de caminho para ir para a aldeia, e a flauta tinha a virtude de falar, pediu ao pastor que lha emprestasse, a ver se lá plo povo adivinhavam aquilo.

Levou a flauta o carvoeiro, e a primeira casa onde entrou foi a do ferreiro; e logo ali contou o que tinha acontecido e mostrou-lhe a flauta. Mal o ferreiro a pôs à boca, a flauta começou logo:

Toca, toca, ó ferreiro,

Que meus irmãos me mataram,

P’r amor de três maçãzinhas

E ao cabo não nas levaram.

A este tempo entrava na forja o pai do morto, que ficou também muito admirado quando lhe contaram o que dizia a flauta! Pega também nela o pobre do velho e põe-se a soprar, e a flauta diz logo assim:

Toca, toca, ó meu pai,

Que meus irmãos me mataram,

Por três maçãzinhas d’oiro

E ao cabo não nas levaram.

O velho pôs-se muito branco, e acudiu-lhe logo que as palavras da flauta diziam respeito à sua família. Nessa ocasião entrava na frágua um dos filhos do velho, que era um dos dois que já tinham voltado, e que trazia carvão para aguçar umas ferramentas. O pai parece que o coração lhe adivinhou, porque, mal o rapaz entra na forja, dá-lhe a flauta para que a tocasse:

– Toma! Toca essa flauta!

Leva o rapaz a flauta à boca, na boa fé, e ela começa logo:

Toca, toca, meu irmão,

Que tu mesmo me mataste,

P'r amor de três maçãzinhas

Que ao cabo não nas levaste!

O rapaz ficou muito aterrado, e viu-se-lhe logo na cara o sinal do crime. Mas como os filhos do velho eram sete e só dois é que tinham voltado, precisavam saber qual era o morto. Foram-se então dali onde ao pastor, que os levou onde tinha cortado a cana; e cava-que-cava mesmo no sítio, não tardou que aparecesse o corpo do pequeno, e numa das mãos as três maçãzinhas!

Por mais que alguns fizeram, não foram capazes de lhe tirar as maçãs; mas mal que o pai lhe tocou, abriu a mão e largou-as logo. Viu-se então que se tratava de um grande milagre; e, levados à presença do cadáver, os dois irmãos confessaram o que se tinha passado – e logo ali apareceu a Virgem Santíssima e arrebatou para o céu o corpo do pequeno, no meio de uma nuvem de fogo!

Logo em seguida a terra abriu-se e engoliu os dois irmãos!]

sexta-feira, 13 de julho de 2007

L suable milagre



Eça de Queirós

Traduzido por Fracisco Niebro


Nesse tiempo, Jasus inda nun salira de la Galileia i de las doces, relhamposas bordas de l lhago de Tiberíade – mas las amboras de ls sous milagres chegáran yá a Anganin, cidade rica, de muralhas fuortes, pul meio d’oulibales i binhales, na region de Eissacar.

Ua tarde un home d’uolhos ardientes i zlhumbrados passou pul fresco balhe, i anunciou que un nuobo porfeta, un rabi fermoso, andaba puls campos i las aldés de la Galileia, adebinando la benida de l Reino de Dius, sanando todos ls males houmanos. I, anquanto çcansaba, sentado an pie la Fuonte de ls Bergeles, cuntou tamien que esse rabi, ne l camino de Magdala, sanara de gafa l criado dun decurion romano, solo por stender porriba del la selombra de sues manos; i que noutra manhana, atrabessando nua barca pa la tierra de ls Gerasenos, adonde ampeçaba l’apanha de l bálsamo, rucecitara la filha de Jairo, home respeitable i sabido que splicaba ls lhibros na sinagoga. I cumo al redror, barados, segadores, zagales, i las mulhieres morenas cula barrila al ombro, le preguntássen se esse era, de berdade, l Messias de la Judeia, i se delantre del relhuzie la spada de fuogo, i se íban a sou lhado, caminando cumo selombras de dues torres, las selombras de Gog i de Magog – l home, sien mesmo buer daqueilha auga tan frie de que buira Jesué, agarrou la choupa, sacudiu l pelo, i metiu-se pensatible por baixo l alcaduto, lhougo sumido ne l monte de las almendreiras an frol. Mas ua sprança, agradable cumo l’ourbalheira ne ls meses an que canta la checharra, refrescou las almas simpres: lhougo, por to la beiga que berdega até Ascalon, l arado pareciu mais brando d’ anterrar, mais lhebe de mexer la piedra de l lhagar: ls ninos, apanhando galhos de anémonas, spreitában puls caminos s’acauso para alhá la squina de la parede, ou d’ambaixo l sicómaro, nun s’assomarie ua claridade, i ne ls puiales, a las puortas de la cidade, ls bielhos, passando ls dedos puls filos de las barbas, yá nun cuntában, cun tan sabida certeza, las doutrinas antigas.

Nesse tiempo bibie an Anganin un bielho que le chamában Oubed, dua família puntefical de Samarie, que sacraficara ne ls altares de l monte Eibal, senhor de fartos ganados i fartas binhas – i cul coraçon tan cheno de proua cumo la sue tulha de pan. Mas un aire seco i abrasado, esse aire de desolacion que al mando de l Senhor assopra de las selumbries tierras de Assur, matara las canhonas mais gordas de ls ganados, i pulas lhadeiras adonde sues binhas se anroscában al uolmo, i se stiraçában na parreira airosa, solo deixara, alredror ls uolmos i pedamiegos znudos, baras de cepas mirradas, i la fuolha robida de ancaracolada ferruge. I Oubed, acocado a la soleira de la puorta, cula punta de l manto na cara, ampalpaba l puolo, dezie mal de la belheç, remenaba queixas contra Dius cruel.

Mas mal apenas oubira que esse nuobo rabi de la Galileia daba de comer als juntouros, grimaba ls demonhos, eimendaba todas las zbinturas – Oubed, home de lhetra, que biajara pula Fenícia, lhougo pensou que Jasus serie un desses bruxos, tan afeitos na Palhestina, cumo Apolónio, ou rabi Ben-Dossa, ou Simon, «l Sutil». Esses, até nas nuites purbersas, fálan culas streilhas, para eilhes siempre claras i fáceles an sous segredos; cun ua bara scamúgen d’anriba ls panes ls tabanos girados ne ls lhodos de l Eigito; i agárran antre ls dedos las selombras de las arbles, que lhieban, cumo toldes que píntan, parriba de las eiras, a horas de séstia. Jasus de la Galileia, mais nuobo, cun magies mais beciosas pula cierta, se el le pagasse bien, atamarie la mortandade de sous ganados, fazerie berdegar outra beç sous binhales. Ende Oubed mandou als sous criados que se fúran, buscáran por to la Galileia l rabi nuobo, i cula pormessa de denheiros ou tarabecos l traíran a Anganin, na region de Eissacar.

Ls criados apertórun ls cinturones de cuiro – i metírun-se al camino de las carabanas, que, arrodiando l lhago, se stende até Damasco. Ua tarde, abistórun a caras al poniente, burmeilho cumo ua meligrana bien madura, las niebes eiternas de l monte Heirmon. Apuis, na fresca dua manhana dóndia, l lhago de Tiberíade relhumbrou delantre deilhes, traspariente, cubierto de silenço, mais azul que l cielo, cheno de cerrados frolidos nas bordas, de spessos bergeles, de peinhas de pórfiro, i de albos terraços pul meio palmares, ambaixo l bolo de las rolhas. Un pescador que çprendie debagarico la sue barca dua punta de yerba, asselumbrada de spilradeiras, scuitou, cun risa, ls criados. L rabi de Nazaré? Ó! Zde l més de Ijar, l rabi abaixara, cun sous deciplos, pa ls lhados para adonde l Jordan lhieba las augas.

Ls criados fugindo, cuntinórun pula borda de l riu, até passar l bau, adonde el se stiraça nun ancho remanso, i çcansa, i nun sfergante se drume, parado i berde, a la selombra de ls tamarindos. Un home de la tribo de ls Eissénios, todo bestido de lhino branco, apanhaba debagar yerbas de malzina, pula borda de l’auga, cun un canhonico branco al cuolho. Ls criados houmildemente saludórun-lo, porque l pobo gusta de ls homes de coraçon tan lhimpo, i claro, i cándido cumo sue roupa a cada manhana lhabada an tanques purficados. I sabie el de la passaige de l nuobo rabi de la Galileia que, cumo ls Eissénios, ansinaba la doçura, i sanaba la giente i ls ganados? L Eissénio marmurou que l rabi atrabessara l ouázes de Angadi, apuis se adelantrara para alhá… - Mas adonde, alhá? – Abanando un ramo de froles roixas que apanhara, l Eissénio amostrou las tierras d’alhá de l Jordan, l praino de Moab. Ls criados passórun l riu a bau – i ambalde buscában Jasus, resfolgando puls arribeinhos carreirones, até las peinhas adonde s’upe la cidadela senistra de Makaur… Ne l poço de Jacó çcansaba ua lharga carabana que lhebaba pa l Eigito mirra, speciaries i bálsamos de Gilead, i ls cameleiros, sacando l’auga culs baldos de cuiro, cuntórun-le als criados de Oubed que an Gadara, pula lhuna nuoba, un rabi marabilhoso, mais grande que Dabide ou Eisaías, sacara siete demonhos de l peito dua tecedeira, i que, a la boç del, un home a que l lhadron de strada Barrabás le cortara la cabeça, se albantara de la foia i fura pa l sou huorto. Ls criados, sprançados, chubírun lhougo cun gana pul camino de ls pelegrinos até Gadara, cidade de altas torres, i inda mais loinge até las nacientes de Amalha… Mas Jasus, nessa manhana, cun un pobo atrás del que cantaba i abanaba galhos de mimosa, ambarcara ne l lhago, nun barquito de pesca, i a la bela nabegara para Magdala. I ls criados de Oubed, zacracionados, passórun outra beç l Jordan na Puonte de las Filhas de Jacó. Un die, yá culas alparagatas rotas de ls lhargos caminos, pisando yá las tierras de la Judeia Romana, dórun de caras c’un fariseu cenhudo, que benie para Eifraim, a cabalho na sue mula. Cun debota rebréncia detubírun l home de la Lei. Bira el, por acauso, esse porfeta nuobo de la Galileia que, cumo un dius passeando na Tierra, sembraba milagres? L’afouçada cara de l fariseu asselumbrou-se angurriada – i sue rábia ressonou cumo un bombo argulhoso:

- Á scrabos paganos! Á basfémios! Adonde oubistes que habisse porfetas ou milagres fuora de Jarusalen? Solo Jeobá ten fuorça ne l sou Templo. De la Galileia sálen ls burros i ls falsos…

I cumo ls criados arreculában delantre l sou punho oupido, todo anrodelhado de fiticas sagradas – l rabioso doutor saltou de la mula i, culas piedras de l camino, acantiou ls criados de Oubed, ouliando: «Racca! Racca!» i todos ls denomes rituales. Ls criados scapórun-se para Anganin. I grande fui l çcunsolo de Oubed, porque ls ganados se morrien, las sues binhas ouxában – i assi i todo, cun to la fuorça, cumo ua alborada por trás de sierras, crecie, cunseladora i chena de pormessas debinas, la fama de Jasus de la Galileia.

Por esse tiempo, un centurion romano, Públio Sétimo, quemandaba l fuorte que adomina l balhe de Cesareia, até la cidade i al mar. Públio, home ásparo, beterano de la campanha de Tibério contra ls Partos, quedara rico ne l albrote de Samarie cun roubos i rapinhas, era duonho de minas na Ática i gozaba, cumo l mais grande fabor de ls diuses, l’amisade de Flaco, lhegado amperial de la Síria. Mas un delor robie la sue grande riqueza cumo un brugo ruobe un fruito mui çumento. La filha morgada, para el mais querida que bida ou bienes, apagaba-se cun un mal sutil i bagaroso, stranho até pal saber de ls doutores i mágicos que mandara cunsultar a Sídon i Tiro.

Branca i triste cumo la lhuna nun semitério, sien ua queixa, cun ua risa amarielha pa l pai, sentada ne l alto terraço de l fuorte, ambaixo uas belas, alhargando suidosamente ls negros uolhos tristes pul azul de l mar de Tiro, por adonde eilha nabegara d’Eitália, nua galera amalinada. Al lhado deilha, a las bezes, un lhegionairo, antre las ameias, apuntaba debarico parriba la frecha, i atrabessaba ua grande águila, bolando de ala serena, ne l cielo relhuziente. La filha de Sétimo seguie un ratico l’abe caiendo a arrebolcar-se até bater muorta nas peinhas – apuis, mais triste, cun un suspiro, i mais branca, tornaba a mirar pa l mar.

Antoce, Sétimo, oubindo-le cuntar, a negociantes de Xorazin, deste rabi admirable, tan fuorte culs spritos, que sanaba ls males terribles de l’alma, mandou trés decúrias de suldados a saber del pula Galileia, i por to las cidades de la Decápole, até la borda de l mar i até Ascalon. Ls suldados metírun ls scudos ne ls sacos de lhona, spetórun ne ls capacetes ramos d’oulibeira – i las sues alparagatas ferradas apressiadamente se fúrun, retumbando nas lajas de basalto de la strada romana que zde Cesareia até al lhago cun to la tetrarquie de Heirodes. Las sues armas de nuite relhuzien na punta de ls cabeços, por antre la chama oundiosa de ls fachos oupidos. De die antrában ne ls casales, rebuscában la spessura de ls fruitales, sfuiacában cula punta de las lhanças la palha de ls bornales: i las mulhieres, assustadas, pa ls amansiar, lhougo acudien cun bolhos de miel, figos nuobos, i malgas chenas de bino, que eilhes buien dun trago, sentados a la selombra de ls sicómaros. Assi corrírun la Baixa Galileia – i, de l rabi, solo achórun l suco relhuziente ne ls coraçones. Anfastiados culas caminadas ambalde, çcunfiando que ls judius scundíran l sou bruxo para que ls Romanos nun aporbeitáran desse grande bruxedo, arramában cun bruído la sue rábia, por toda aqueilha tierra houmildada. A l’antrada de las aldés probes parában ls pelegrinos, boziando l nome de l rabi, rasgando ls beus a las birges: i, a la hora an que ls cántaros se ínchen nas cinternas, ambadien las rues streitas de las tierras, antrában nas sinagogas, i batien sacrilegamente culas manzeiras de las spadas nas Tebás, ls santos almairos de cedro adonde stában ls Lhibros Sagrados. Ne ls alredores de Heibron arrastrórun ls armitanos pulas barbas para fuora de ls lhapos, pa le arrincar l nome de l zerto ou de l palmal adonde staba scundido l rabi – i dous feirantes fenícios que benien de Jope cun ua carga de malobatro, i a quien nunca chegara l nome de Jasus, pagórun-le por essa oufénsia cien dracmas a cada decurion. Yá la giente de l campo, até ls salbaiges pastores de Eidumeia, que lhieban las canhonas brancas pa l Templo, scapában medrancados pa ls outibales, mal apenas relhumbrában, nalgue rebuolta de l camino, las armas de la biolenta quadrilha. I de acerca de las eirados, las bielhas sacudien cumo fardelas la punta de ls pelos çpeinados, i rogában parriba deilhes las Malas Suortes, chamando la bingança de Eilias. Assi rugidamente andubírun até Ascalon: nun achórun a Jasus: i tornórun al para trás pula borda de l mar anterrando las alparagatas nas arenas ardientes.

Ua madrugada, acerca de Cezareia, andando nun balhe, bírun an riba dun cabeço un berde-negro matorral de lureiros adonde sbranquenhaba, arrecolhidamente, l fino i claro cabanhal dun templo. Un bielho, de lhargas barbas brancas, coronado de fuolhas de lureiro, bestido cun ua túnica quelor de açafran, agarrando ua cúrtia lira de trés cuordas, speraba mui sereno, nas scaleiras de mármole, la benida de l Sol. Ambaixo, abanando un galho de oulibeira, ls suldados boziórun pul saçardote. Coincie el un nuobo porfeta que aparecira na Galileia, i tan able an milagres que rucecitaba ls muortos i demudaba l’auga an bino? Serenamente, alhargando ls braços, l sereno bielho boziou porriba l’ourbalhada berdura de l balhe:

- Á romanos! Antoce acraditais que an Galileia ou Judeia aparéçan porfetas a fazer milagres? Cumo puode un bárbelo altarar la orde puosta por Zeus?... Mágicos i bruxos son bendelhones, que marmúran palabras uocas, pa le roubar la smola als simpres… Sien la permission de ls eimortales nien un trampo seco se puode caier dua arble, nien ua fuolha puode ser sacudida na arble. Nun hai porfetas, nun hai milagres… Solo Apolo Délfico conhece l segredo de las cousas!

Antoce, debagar, cula cabeça derriada, cumo nua tarde de derrota, ls suldados arrecolhírun-se a la fortaleza de Cezareia. I grande fui l zaspero de Sétimo, porque la sue filha se morrie, sien un gemido, mirando pa l mar de Tiro - i assi i todo la fama de Jasus, sanador de ls grandes males, crecie, siempre mais cunseladora i fresca, cumo l aire de la tarde que assopra de l Heirmon i, puls huortos, faç arribar i oupir las spadanhas caídas.

Ora antre Anganin i Cezareia, nua casica fuora de l pobo, sumida ne ls remissacos dun cabeço, bibie nesse tiempo ua biúda, mais zgraciada mulhier que todas las mulhieres de Eisrael. L sou filhico morgado, todo manco, passara de l seco peito a que eilha l criara pa ls farrapos de la xerga pocha, adonde stubira, iba para mais de siete anhos, smirrando i gemendo. Tamien a eilha l mal la angurriara andrento de ls farrapos nunca mudados, mais scura i retrocida que ua cepa arrincada. I subre dambos a dous spessamente la miséria creciu cumo l mofo anriba de cacos perdidos nun ermo. Até na candela de barro burmeilho se secara yá muitá l azeite. Andrento l’arca tenhida nun habie grano ou códia. Ne l berano, sien pástio, la cabra morrira-se. Apuis, ne l cortineiro, secara-se la figueira. Tan loinge de l’aldé, nunca smola de pan ou miel antraba l portal. I solo yerbas apanhadas ne ls frisgos de las peinhas, cozidas sien sal, sustentában aqueilhas criaturas de Dius na Tierra Scolhida, adonde até a las abes malas le sobraba l sustento.

Un die un probe antrou ne l casulho, dou-le de l sou fardel a la mai amargurada, i un ratico sentado na piedra de l lhume, arrascando las feridas de las piernas, cuntou-le dessa grande sprança de ls tristes, esse rabi que aparecira na Galileia, i dua fogaça na mesma cesta fazie siete, i gustaba de todos ls garoticos, i anxugaba todos ls choros, i pormetie-le als probes un grande i ralhamposo reino, de fartura mais grande que la corte de Salomon. La mulhier scuitaba, culs uolhos sfamiados, i esse doce rabi, sprança de ls tristes, adonde se achaba? L probe suspirou. Á esse doce rabi! Quantos l querien, que se zasperançában. La sue nomeada andaba porriba to la Judeia, cumo l sol que até an qualquiera bielha parede se stende i se goza: mas para ber bien la claridade de l sou rostro, solo aqueilhes cun suorte que l querer del scolhie. Oubed, tan rico, mandara ls sous criados por to la Galileia a sabéren de Jasus, l chamássen cun pormessas a Anganin; Sétimo, tan poderoso, çtacara ls sous suldados até la borda de l mar, para que fúran a saber de Jasus i l lhebáran, por sou mando a Cezareia. Andando a smolar por tanta strada, el dira de caras culs criados de Oubed, apuis culs lhegionairos de Sétimo. I todos tornában, cumo derrotados, culas alparagatas rotas sien haber çcubierto an que monte ou cidade, an que lhapo ou palácio, se scundira Jasus.

La tarde abaixaba. L probe agarrou la sue choupa, abaixou pul duro carreiron, antre urzes i la peinha. La mai tornou pa la sue squina mais derriada, mais deixada. I antoce l felhico, nun marmúrio mais fraco que l roçar dua ala, pediu-le a la mai que le traíra esse rabi que gustaba de ls ninos, mesmo ls mais probes, sanaba ls males mesmo ls mais antigos. La mai agarrou-se a la cabeça zguedelhada:

- Á filho i cumo quieres que te deixe, i me bote als caminos a saber de l rabi de la Galileia? Oubed ye rico i ten criados, i ambalde buscórun a Jasus, por arenales i cabeços, zde Corazin até la region de Moab. Sétimo ye fuorte i ten suldados, i ambalde corrírun por Jasus, zde Heibron até al mar! Cumo quieres que te deixe! Jasus anda por mui loinge i l nuosso delor mora cun nós, andrento destas paredes, i andrento deilhas mos prende. I inda que l achasse, cumo cumbencerie you l rabi tan deseado, por quien ricos i fuortes suspíran, a que abaixara pulas cidades até este ermo, para sanar un malico tan probe, an xerga tan rota?

L nino, cun dues lhargas lhágrimas na cara seca, marmurou:

- Á mai! Jasus gusta de todos ls ninos. I you inda tan pequeinho, i cun un mal tan grande, i que tanto me querie sanar!

I la mai, an saluços:

- Á miu filho, cumo te puodo deixar? Lhargos son ls caminos de la Galileia, i cúrtia la piadade de ls homes. Tan rota, tan alancada, tan triste, até ls perros me lhadrarien de la puorta de las quintanas. Naide fazerie couso de l miu recado, i me dezirie la morada de l doce rabi. Á filho! Talbeç Jasus se morrisse … Nien mesmo ls ricos i ls fuortes l ancóntran. L cielo l trouxo, l cielo l lhebou. I cun el para siempre se morriu la sprança de ls tristes.

Pul meio ls negros farrapos, oupindo las sues probes manicas que tembrában, l nino marmurou:

- Mai, you querie ber a Jasus…

I lhougo, abrindo debagar la puorta i dando-le la risa, Jasus dixo-le al nino:

- Eiqui stou.


Eça de Queirós, Contos

Traduçon de Fracisco Niebro



[an pertués:

O suave milagre

Nesse tempo Jesus ainda se não afastara da Galileia e das doces, luminosas margens do lago de Tiberíade – mas a nova dos seus milagres penetrara já até Enganim, cidade rica, de muralhas fortes, entre olivais e vinhedos, no país de Issacar.

Uma tarde um homem de olhos ardentes e deslumbrados passou no fresco vale, e anunciou que um novo profeta, um rabi formoso, percorria os campos e as aldeias da Galileia, predizendo a chegada do Reino de Deus, curando todos os males humanos. E, enquanto descansava, sentado à beira da Fonte dos Vergéis, contou ainda que esse rabi, na estrada de Magdala, sarara da lepra o servo de um decurião romano, só com estender sobre ele a sombra das suas mãos; e que noutra manhã, atravessando numa barca para a terra dos Gerasenos, onde começava a colheita do bálsamo, ressuscitara a filha de Jairo, homem considerável e douto que comentava os livros na sinagoga. E como em redor, assombrados, seareiros, pastores, e as mulheres trigueiras com a bilha no ombro, lhe perguntassem se esse era, em verdade, o Messias da Judeia, e se diante dele refulgia a espada de fogo, e se o ladeavam, caminhando como as sombras de duas torres, as sombras de Gog e de Magog – o homem, sem mesmo beber daquela água tão fria de que bebera Josué, apanhou o cajado, sacudiu os cabelos, e meteu pensativamente por sob o aqueduto, logo sumido na espessura das amendoeiras em flor. Mas uma esperança, deliciosa como o orvalho nos meses em que canta a cigarra, refrescou as almas simples: logo, por toda a campina que verdeja até Áscalon, o arado pareceu mais brando de enterrar, mais leve de mover a pedra do lagar: as crianças, colhendo ramos de anémonas, espreitavam pelos caminhos se além da esquina do muro, ou de sob o sicômoro, não surgiria uma claridade, e nos bancos de pedra, às portas da cidade, os velhos, correndo os dedos pelos fios das barbas, já não desenrolavam, com tão sapiente certeza, os ditames antigos.

Ora então vivia em Enganim um velho, por nome Obed, de uma família pontifical de Samaria, que sacrificara nas aras do monte Ebal, senhor de fartos rebanhos e de fartas vinhas – e com o coração tão cheio de orgulho como seu celeiro de trigo. Mas um vento árido e abrasado, esse vento de desolação que ao mando do Senhor sopra das torvas terras de Assur, matara as reses mais gordas das suas manadas, e pelas encostas onde as suas vinhas se enroscavam ao olmo, e se estiravam na latada airosa, só deixara, em torno dos olmos e pilares despidos, sarmentos de cepas mirradas, e a parra roída de crespa ferrugem. E Obed, agachado à soleira da sua porta, com a ponta do manto sobre a face, palpava a poeira, lamentava a velhice, ruminava queixumes contra Deus cruel.

Apenas ouvira porém desse novo rabi da Galileia que alimentava as multidões, amedrontava os demónios, emendava todas as desventuras – Obed, homem lido, que viajara na Fenícia, logo pensou que Jesus seria um desses feiticeiros, tão costumados na Palestina, como Apolónio, ou rabi Ben-Dossa, ou Simão, «o Subtil». Esses, mesmo nas noites tenebrosas, conversam com as estrelas, para eles sempre claras e fáceis nos seus segredos; com uma vara afugentam de sobre as searas os moscardos gerados nos lodos do Egipto; e agarram entre os dedos as sombras das árvores, que conduzem, como toldos benéficos, para cima das eiras, à hora da sesta. Jesus da Galileia, mais novo, com magias mais viçosas decerto, se ele largamente o pagasse, sustaria a mortandade dos seus gados, reverdeceria os seus vinhedos. Então Obed ordenou aos seus servos que partissem, procurassem por toda a Galileia o rabi novo, e com promessa de dinheiros ou alfaias o trouxessem a Enganim, no país de Issacar.

Os servos apertaram os cinturões de couro – e largaram pela estrada das caravanas, que, costeando o lago, se estende até Damasco. Uma tarde, avistaram sobre o poente, vermelho como uma romã muito madura, as neves eternas do monte Hérmon. Depois, na frescura de uma manhã macia, o lago de Tiberíade resplandeceu diante deles, transparente, coberto de silêncio, mais azul que o céu, todo orlado de prados floridos, de densos vergéis, de rochas de pórfiro, e de alvos terraços por entre os palmares, sob o voo das rolas. Um pescador que desamarrava preguiçosamente a sua barca de uma ponta de relva, assombreada de aloendros, escutou, sorrindo, os servos. O rabi de Nazaré? Oh! desde o mês de Ijar, o rabi descera, com os seus discípulos, para os lados para onde o Jordão leva as águas.

Os servos correndo, seguiram pelas margens do rio, até adiante do vau, onde ele se estira num largo remanso, e descansa, e um instante dorme, imóvel e verde, à sombra dos tamarindos. Um homem da tribo dos Essénios, todo vestido de linho branco, apanhava lentamente ervas salutares, pela beira da água, com um cordeirinho branco ao colo. Os servos humildemente saudaram-no, porque o povo ama aqueles homens de coração tão limpo, e claro, e cândido como as suas vestes cada manhã levadas em tanques purificados. E sabia ele da passagem do novo rabi da Galileia que, como os Essénios, ensinava a doçura, e curava as gentes e os gados? O Essénio murmurou que o rabi atravessara o oásis de Engaddi, depois se adiantara para além... – Mas onde, além? – Movendo um ramo de flores roxas que colhera, o Essénio mostrou as terras de além-Jordão, a planície de Moab. Os servos vadearam o rio – e debalde procuravam Jesus, arquejando pelos rudes trilhos, até às fragas onde se ergue a cidadela sinistra de Makaur... No Poço de Jacob repousava uma larga caravana, que conduzia para o Egipto mirra, especiarias e bálsamos de Gilead, e os cameleiros, tirando a água com os baldes de couro, contaram aos servos de Obed que em Gadara, pela lua nova, um rabi maravilhoso, maior que David ou Isaías, arrancara sete demónios do peito de uma tecedeira, e que, à sua voz, um homem degolado pelo salteador Barrabás se erguera da sua sepultura e recolhera ao seu horto. Os servos, esperançados, subiram logo açodadamente pelo caminho dos peregrinos até Gadara, cidade de altas torres, e ainda mais longe até às nascentes de Amalha... Mas Jesus, nessa madrugada, seguido por um povo que cantava e sacudia ramos de mimosa, embarcara no lago, num batel de pesca, e à vela navegara para Magdala. E os servos de Obed, descoroçoados, de novo passavam o Jordão na Ponte das Filhas de Jacob. Um dia, já com as sandálias rotas dos longos caminhos, pisando já as terras da Judeia Romana, cruzaram um fariseu sombrio, que recolhia a Efraim, montado na sua mula. Com devota reverência detiveram o homem da Lei. Encontrara ele, por acaso, esse profeta novo da Galileia que, como um deus passeando na Terra, semeava milagres? A adunca face do fariseu escureceu enrugada – e a sua cólera retumbou como um tambor orgulhoso:

– Oh escravos pagãos! Oh blasfemos! Onde ouvistes que existissem profetas ou milagres fora de Jerusalém? Só Jeová tem força no seu Templo. De Galileia surdem os néscios e os impostores...

E como os servos recuavam ante o seu punho erguido, todo enrodilhado de dísticos sagrados – o furioso doutor saltou da mula e, com as pedras da estrada, apedrejou os servos de Obed, uivando: «Racca! Racca!» e todos os anátemas rituais. Os servos fugiram para Enganim. E grande foi a desconsolação de Obed, porque os seus gados morriam, as suas vinhas secavam – e todavia, radiantemente, como uma alvorada por detrás de serras, crescia, consoladora e cheia de promessas divinas, a fama de Jesus da Galileia.

Por esse tempo, um centurião romano, Públio Sétimo, comandava o forte que domina o vale de Cesareia, até à cidade e ao mar. Públio, homem áspero, veterano da campanha de Tibério contra os Partos, enriquecera durante a revolta de Samaria com presas e saques, possuía minas na Ática e gozava, como favor supremo dos deuses, a amizade de Flaco, legado imperial da Síria. Mas uma dor roía a sua prosperidade muito poderosa como um verme rói um fruto muito suculento. Sua filha única, para ele mais amada que vida ou bens, definhava com um mal subtil e lento, estranho mesmo ao saber dos esculápios e mágicos que ele mandara consultar a Sídon e a Tiro. Branca e triste como a lua num cemitério, sem um queixume, sorrindo palidamente a seu pai definhava, sentada na alta esplanada do forte, sob um velário, alongando saudosamente os negros olhos tristes pelo azul do mar de Tiro, por onde ela navegara de Itália, numa galera enfestoada. Ao seu lado, por vezes, um legionário, entre as ameias, apontava vagarosamente ao alto a flecha, e varava uma grande águia, voando de asa serena, no céu rutilante. A filha de Sétimo seguia um momento a ave torneando até bater morta sobre as rochas – depois, mais triste, com um suspiro, e mais pálida, recomeçava a olhar para o mar.

Então Sétimo, ouvindo contar, a mercadores de Chorazim, deste rabi admirável, tão potente sobre os espíritos, que sarava os males tenebrosos da alma, destacou três decúrias de soldados para que o procurassem por Galileia, e por todas as cidades da Decápole, até à costa e até Áscalon. Os soldados enfiaram os escudos nos sacos de lona, espetaram nos elmos ramos de oliveira – e as suas sandálias ferradas apressadamente se afastaram, ressoando sobre as lajes de basalto da estrada romana que desde Cesareia até ao lago com a toda a tetrarquia de Herodes. As suas armas de noite, brilhavam no topo das colinas, por entre a chama ondeante dos archotes erguidos. De dia invadiam os casais, rebuscavam a espessura dos pomares, esfuracavam com a ponta das lanças a palha das medas: e as mulheres, assustadas, para os amansar, logo acudiam com bolos de mel, figos novos, e malgas cheias de vinho, que eles bebiam de um trago, sentados à sombra dos sicômoros. Assim correram a Baixa Galileia – e, do rabi, só encontraram o sulco luminoso nos corações. Enfastiados com as inúteis marchas, desconfiando que os Judeus sonegassem o seu feiticeiro para que os Romanos não aproveitassem do superior feitiço, derramavam com tumulto a sua cólera, através da piedosa terra submissa. À entrada das aldeias pobres detinham os peregrinos, gritando o nome do rabi, rasgando os véus às virgens: e, à hora em que os cântaros se enchem nas cisternas, invadiam as ruas estreitas dos burgos, penetravam nas sinagogas, e batiam sacrilegamente com os punhos das espadas nas Thebahs, os santos armários de cedro que continham os Livros Sagrados. Nas cercanias de Hébron arrastaram os solitários pelas barbas para fora das grutas, para lhes arrancar o nome do deserto ou do palmar em que se ocultava o rabi – e dois mercadores fenícios que vinham de Jope com uma carga de malóbatro, e a quem nunca chegara o nome de Jesus, pagaram por esse delito cem dracmas a cada decurião. Já a gente dos campos, mesmos os bravios pastores de Idumeia, que levam as reses brancas para o Templo, fugiam espavoridos para as serranias, apenas luziam, nalguma volta do caminho, as armas do bando violento. E da beira dos eirados, as velhas sacudiam como taleigos a ponta dos cabelos desgrenhados, e arrogavam sobre eles as Más Sortes, invocando a vingança de Elias. Assim tumultuosamente erraram até Áscalon: não encontraram Jesus: e retrocederam ao longo da costa enterrando as sandálias nas areias ardentes.

Uma madrugada, perto de Cesareia, marchando num vale, avistaram sobre um outeiro um verde-negro bosque de loureiros, onde alvejava, recolhidamente, o fino e claro pórtico de um templo. Um velho, de compridas barbas brancas, coroado de folhas de louro, vestido com uma túnica cor de açafrão, segurando uma curta lira de três cordas, esperava gravemente, sobre os degraus de mármore, a aparição do Sol. Debaixo, agitando um ramo de oliveira, os soldados bradaram pelo sacerdote. Conhecia ele um novo profeta que surgira na Galileia, e tão destro em milagres que ressuscitava os mortos e mudava a água em vinho? Serenamente, alargando os braços, o sereno velho exclamou por sobre a rociada verdura do vale:

– Oh romanos! pois acreditais que em Galileia ou Judeia apareçam profetas consumando milagres? Como pode um bárbaro alterar a ordem instituída por Zeus?... Mágicos e feiticeiros são vendilhões, que murmuram palavras ocas, para arrebatar a espórtula dos simples... Sem a permissão dos imortais nem um galho seco pode tombar da árvore, nem seca folha pode ser sacudida na árvore. Não há profetas, não há milagres... Só Apolo Délfico conhece o segredo das coisas!

Então, devagar, com a cabeça derrubada, como numa tarde de derrota, os soldados recolheram à fortaleza de Cesareia. E grande foi o desespero de Sétimo, porque sua filha morria, sem um queixume, olhando o mar de Tiro – e todavia a fama de Jesus, curador dos lânguidos males, crescia, sempre mais consoladora e fresca, como a aragem da tarde que sopra do Hérmon e, através dos hortos reanima e levanta as açucenas pendidas.

Ora entre Enganim e Cesareia, num casebre desgarrado, sumido na prega de um cerro, vivia a esse tempo uma viúva, mais desgraçada mulher que todas mulheres de Israel. O seu filhinho único, todo aleijado, passara do magro peito a que ela o criara para os farrapos de enxerga apodrecida, onde jazera, sete anos passados, mirrando e gemendo. Também a ela a doença a engelhara dentro dos trapos nunca mudados, mais escura e torcida que uma cepa arrancada. E, sobre ambos espessamente a miséria cresceu como o bolor sobre cacos perdidos num ermo. Até na lâmpada de barro vermelho secara há muito o azeite. Dentro da arca pintada não restava grão ou côdea. No Estio, sem pasto, a cabra morrera. Depois, no quinteiro, secara a figueira. Tão longe do povoado, nunca esmola de pão ou mel entrava o portal. E só ervas apanhadas nas fendas das rochas, cozidas sem sal, nutriam aquelas criaturas de Deus na Terra Escolhida, onde até às aves maléficas sobrava o sustento!

Um dia um mendigo entrou no casebre, repartiu do seu farnel com a mãe amargurada, e um momento sentado na pedra da lareira, coçando as feridas das pernas, contou dessa grande esperança dos tristes, esse rabi que aparecera na Galileia, e de um pão no mesmo cesto fazia sete, e amava todas as criancinhas, e enxugava todos os prantos, e prometia aos pobres um grande e luminoso reino, de abundância maior que a corte de Salomão. A mulher escutava, com olhos famintos. E esse doce rabi, esperança dos tristes, onde se encontrava? O mendigo suspirou. Ah esse doce rabi! quantos o desejavam, que se desesperançavam! A sua fama andava por sobre toda a Judeia, como o sol que até por qualquer velho muro se estende e se goza; mas para enxergar a claridade do seu rosto, só aqueles ditosos que o seu desejo escolhia. Obed, tão rico, mandara os seus servos por toda a Galileia para que procurassem Jesus, o chamassem com promessas a Enganim; Sétimo, tão soberano, destacara os seus soldados até à costa do mar, para que buscassem Jesus o conduzissem, por seu mando a Cesareia. Errando esmolando por tantas estradas, ele topara os servos de Obed, depois os legionários de Sétimo. E todos voltavam, como derrotados, com as sandálias rotas sem ter descoberto em que mata ou cidade, em que toca ou palácio, se escondia Jesus.

A tarde caía. O mendigo apanhou o seu bordão, desceu pelo duro trilho, entre a urze e a rocha. A mãe retomou o seu canto mais vergada, mais abandonada. E então o filhinho, num murmúrio mais débil que o roçar de uma asa, pediu à mãe que lhe trouxesse esse rabi que amava as criancinhas, ainda as mais pobres, sarava os males ainda os mais antigos. A mãe apertou a cabeça esguedelhada:

– Oh filho e como queres que te deixe, e me meta aos caminhos à procura do rabi da Galileia? Obed é rico e tem servos, e debalde buscaram Jesus, por areais e colinas, desde Corazim até ao país de Moab. Sétimo é forte e tem soldados, e debalde correram por Jesus, desde o Hébron até ao mar! Como queres que te deixe! Jesus anda por muito longe e a nossa dor mora connosco, dentro destas paredes, e dentro delas nos prende. E mesmo que o encontrasse, como convenceria eu o rabi tão desejado, por quem ricos e fortes suspiram, a que descesse através das cidades até este ermo, para sarar um entrevadinho tão pobre, sobre enxerga tão rota?

A criança, com duas longas lágrimas na face magrinha, murmurou:

– Oh mãe! Jesus ama todos os pequenos. E eu ainda tão pequeno, e com um mal tão pesado, e que tanto queria sarar!

E a mãe, em soluços:

– Oh meu filho, como te posso deixar? Longas são as estradas da Galileia, e curta a piedade dos homens. Tão rota, tão trôpega, tão triste, até os cães me ladrariam da porta dos casais. Ninguém atenderia o meu recado, e me apontaria a morada do doce rabi. Oh filho! Talvez Jesus morresse... Nem mesmo os ricos e os fortes o encontram. O Céu o trouxe, o Céu o levou. E com ele para sempre morreu a esperança dos tristes.

De entre os negros trapos, erguendo as suas pobres mãozinhas que tremiam, a criança murmurou:

– Mãe, eu queria ver Jesus...

E logo, abrindo devagar a porta e sorrindo, Jesus disse à criança:

- Aqui estou.]