terça-feira, 17 de julho de 2007

Camino de Miranda



Por Fracisco Niebro




Há-de ser l que Dius quejir. Nunca se cunsigue star fuora de l sítio adonde se stá. Tengo que botar l peito al que benga. Tamien, se nun benira a la chamada de l bispo, nun tenerie adonde me meter. Até a Spanha me mandarie caçar. Yá tantá que nun bou a Samartino que até ls rapazes de l miu tiempo mal me coincerien, inda por riba cun esta figura. Perdi la cuonta als anhos an que sali dalhá. Bamos anton pa las scaleiras de la Sé. L melhor será antrar pula puorta que dá pa la Costanielha. Ye camino mais dreito i nun tengo que atrabessar tanta cidade. Por ende, quien mais se puode rir de mi seran las carrancas i ls culos que s’assóman de las paredes. Cumo nun me dórun hora será melhor dar tiempo al nacer de la nuite, sien que tenga scurecido.


Nun tenie sede, mas dou-le ua buona stocada a la barrila. Cumo a ber s’alhá achada algue eideia subre l que fazer. Metiu cun to l cuidado la pechorra nas alforjas i puso ua piedra a fazer de cuntrapeso de l outro lhado. Era quanto traie cun el, ua barrilica que hai un par d’anhos le habien traído de Moberos. Dou-le a la burra palantre. Fui-se arrastrando atrás, drobado, las manos atrás las cuostas. Yá a quedar ancubiertas pul último cabeço antes de Miranda las capas negras de ls curas éran cuorbos an riba las mulas. Abeixou até al Frezno sien mirar las muralhas. Solo las ancarou al modo que ampeçou ls arressaios que chubien até al castielho. Custaba-le siempre a ancarar culas muralhas. Neilhas ampeçara la sue quarta bida. La bida que para muitos era la sue zgrácia. El tamien assi pensara, mas yá nun staba tan cierto desso. Afizo-se cul tiempo a çcobrir las bantaiges desta nuoba bida. Mas nunca le passara l pensamiento de las outras trés: Samartino, Salamanca, Miranda. Trés tierras, trés bidas. La quarta nun tenie tierra i el ganhara alma de pelegrino. Aqueilhas trés benien siempre uas atrás las outras, atadas por un nome, Delubina. I era Delubina que le salie siempre que ancaraba culas muralhas de l castielho de Miranda. Delubina era l meio de la bida que el debedie siempre an dues partes, cun Delubina i sien Delubina. Assi, la segunda parte era un buraco, que solo hai mui pouco tiempo çcobriu cumo ir anchindo. Custaba-le siempre a ancarar las muralhas. Por esso las chubie de uolhos ne l suolo, mas nien assi Delubina le salie de la cabeça. Sien muralhas, Delubina lhababa na ribeira de Samartino i el ajudaba l cura na missa i aquemodaba-le la mula. Gustaba de lhembrar aquel tiempo sentado nua piedra que habie al meio l carreiron, las cuostas pa las muralhas i ls uolhos ne l Frezno. L Frezno que, nesses cachicos que parecien nun tener fin, nun era l Frezno. Nun sabie cumo poderie ser, mas para el era la ribeira de Samartino. Deixaba-se ambolber pul boziar de las ranas i nien daba pula falta de la selombra amerosa de ls folharanços i las salgueiras. Culas ranas benie l matraquear de l rodezno de l molino. Las bacas remenában cumo a guardar las Antraugas i a deixar que l mundo drumira, cada cousa an sou sítio, cumo siempre. El salira de l sou Samartino para nun tornar alhá. Salira yá mais de bint’anhos. Para el era esse l tiempo de Samartino, nada habie demudado, la belheç nun fura a tener cun naide, las bacas remenában la mesma yerba, l molino molie l mesmo saco de pan, Delubina stendie ls mesmos farrapos pula solaina de ls silbeirones. Ls uolhos páran l tiempo i nun mos déixan ber andar un mundo que nun bemos. Ls uolhos solo béien l passado, nunca son capazes d’adebinar. Habie-se tornado doutor an Salamanca, yá fura l mais afamado pregador de la Tierra de Miranda, yá quedara sien missa i andaba agora cumo pelegrino por ende, mas Samartino era l mesmo que ls sous uolhos grabórun quando saliu dalhá. Cul tiempo, ciertas quelores negras fúrun-se aclareando, las calores quedórun mais fuortes i amarielhas, ls eimbiernos mais frius, las fames mais amerosas, las manhanas sabien mais a nacer de l sol do que a sunheira, las nuites éran mais streilhas que miedo i la ribeira siempre primabeira cun paixaricos a anialar. Sien dar por esso, fraile Antonho fui fazendo Samartino al sou geito. Pouco amportaba que muito rapaç de l sou tiempo yá houbíran morrido, que nun tubírun tanto modo cumo el de scapar a las maleitas de la bida. Naqueilha hora an que l sol purparaba l çponer i fraile Antonho l ancuontro culs Anquesidores nas scaleiras de la Sé, naqueilha hora an que l Frezno yá nun era l Frezno nien el un pelegrino de l mundo, naqueilha hora ls rapazes de l sou tiempo inda jogában cun el a la pedrisca al redror la capielha. Oubie las bozes, sorbie ls cheiros, chegában-le las risas, ancolhie-se inda cula grima que an nino le metien las cuntas de la Bruxa de Trás las Peinhas i sue filha Marie Guerra.


- Antonho, bai a aquemodar la mula i deita-te que manhana tenemos de madrugar.
Tenerie por ende doze ou trez’anhos i chubien-le siempre uas quelobrinas quando tenie d’aquemodar la mula yá de nuite scuro! Nien ua streilha piçcaba, l cielo inda nubrado culas sobras de la truniada dessa tarde. Antonho agarrou l cesto de brime i fui-lo a anchir de palha ne l cembon que staba mesmo por trás la majadoura de la mula, algo an zlado d’adonde siempre drumie. Deitou l cesto i fui ampurrando la palha cula mano. Iba l cesto a meio i nun habie modo de s’anchir. Tenie l pensamiento noutro lhado, tan grande era l miedo. Tubo que s’afirmar bien na mano para se dar de cuonta que nun era palha l que la mano staba a querer meter pa l cesto. Parou. Un arfar cada beç mais fuorte benie de l meio la palha. Iba-se a scapar pa la rue, mas ua boç tan baixica que mais parecie un airico chamou-lo.
- Antonho, Antonho!
La mula nien dou de si. Aqueilha era la hora an que aceitaba pessonas que nun bie. Nun fura esso i yá haberie zatado a patadas. Antonho nien tubo tiempo de respunder.
- Antonho! Sou you, Delubina.
- Faziste-me agarrar acá un susto! Que stás eiqui a fazer?
- Fala baixo que l cura puode-mos oubir. Yá rato que stou a la tue spera i yá se fai tarde que tengo de m’ir ambora. Hoije passeste to la tarde atrás de la parede a mirar para mi anquanto staba a lhabar nas Antraugas.
- Mintirosa que hoije nien fui par’esses lhados.
- Deixa-te desso, que bien te bi. I gustei. Por esso ye que bin a tener cuntigo.
- Mas tenes que te ir ambora que l cura puode-mos agarrar.
- Yá bou, mas tenie tanta fame que nun sabie l quei habie de fazer. Anton lhembrei-me de benir a buscar la paga de haberes quedado to la tarde a mirar para mi. Nun tengas miedo de l cura que há-de star a calcer ls pies cun tie Fonsa.
- Nun digas ua cousa dessas que ye pecado.
- Ye agora pecado! I que mal ten? Mie mai siempre me dixo que tu eras filho de l cura Manuol.
- Esso nun amporta. Diç qual ye la paga que me quieres i bai-te ambora antes que te bote pa la rue.
- Hoije querie solo un carolico de pan. L outordie deziste-me que guardabas siempre un carolico ne l bolso porque te daba la fame a meio la nuite.
- Toma-lo alhá i bai-te. Stá duro. Mira a ber se sós capaç de lo adentar, senó adóndia-lo.
Mal apenas Antonho le dou l carolo, saliu puorta fuora. Delubina era por ende uns dous anhos mais bielha que Antonho. La mai staba tolhida i yá muitá deixara de ber. L pai nunca l coincira. La caridade era pequeinha i Delubina mal le chegaba l que arregressaba a lhabar, a barrer i a sfregar an casa de tiu Bacislau. L pobo dezie que tenie ua barrila chena de monedas, mas era mais sfamiado que you sei alhá. Delubina nien que quejira roubar nun habie muito de comer naqueilha casa. L tiu parece que se mantenie cul aire. Assi i todo, era ua rapaza zampolhinada i bibideira. Nunca naide la oubie queixar-se i passaba pula rue dreita i sien le roubar ls buns dies bos dé Dius a naide. Até le parecie mal a la giente que nun dira muostras de cargar la zgrácia que tenie an casa. Inda bai a acabar mal, nun deixában de dezir las ties bielhas apuis de eilha passar. Era un modo de tener ambeija deilha. Delubina sabie l que pensában, mas nun s’amportaba. Todos sabien que era ua buona filha i por esso la íban ajudando cul que podien.


Nunca mais Antonho squeciu aqueilha nuite. Eilhi, de cuostas pa las muralhas de Miranda, sentado nua piedra de l carreiron que chubie de l Frezno, inda oubie l arfar de Delubina quando dou cun eilha al meter la palha ne l cesto. Por muitos anhos, al lhembrar essa nuite, nun quijo aceitar l beiso que eilha le dou yá cula mano na puorta. Cul tiempo fui esse beiso que mais le quedou daqueilha nuite. Passou-se talbeç mais dun anho até que Delubina tornara al palheiro. Antonho nien ua sola nuite deixou d’asperar por eilha, aguantando l suonho até yá nun poder mais. Mas nunca le faltaba ne ls suonhos, nien ua sola nuite. Oubie-la a ampurrar la puorta debarico cun un airico a antrar alantre deilha i la mula a spilrar. Apuis, sentie-la a antrar i a atentiar pula parede até adonde el staba stendido. Nun dezie nada, mas el adebinaba-le ua risica a assomá-se por antre ls uolhos. Sentaba-se i ampeçaba a rober l carolico que Antonho nunca se squecie de le lhebar, roubado a la sue fame. Iba-lo mordiscando pulas bordas al redor para durar mais tiempo i nien ua forfalhica se perder. A las bezes quedaba eilhi sentada sien dezir nada. Antes de salir passaba-le la mano pula tiesta i abeixaba apuis até als beiços. La mano ancalhada que passaba amerosa cumo un airico. I Antonho drumie-se andrento de l suonho i muita beç yá nien sentie l beiso que tardaba i era siempre l que l mantenie spierto. Era ua nuite perbersa quando Delubina fui a tener outra beç cun Antonho. Até l friu habie chegado al palheiro, siempre tan caliente de l bafo de la mula i de l cozimiento de l stierco. Delubina staba a la spera del, ancharcada até la miolha de ls uossos. Antonho, mal apenas antrou, sentiu lhougo que eilhi habie giente. L coraçon dou-le un baque, ye Delubina. Fui atentiando até la palha cula mano stendida al palantre i sentiu l chambre molhado i por baixo l arfar de ls senos chenos i duros. Eilha agarrou-le la mano i apertou-se-la acontra l peito cun to la fuorça. Antonho deixou-se quedar sien saber l quei fazer al coraçon que le saltaba de l peito, cumo un cabalho a scatrapulhar. Al modo que fui assossegando, sentiu que l arfar de l peito de Delubina tenie algo de stranho cumo se benira muito d’alhá las tetas. Nun tardou a sentir ls çaluços que subertien porriba la mano.
- Stás a chorar…
- Mie mai morriu-se…
Antonho nun fui capaç de le dezir mais nada. Era la segunda beç que staba eilhi cun eilha mas sentie que habie muito tiempo que stában juntos. Tamien tenie gana de chorar, mas nun sabie adonde ir a sacar las lhágrimas. Las lhágrimas nun sálen quando queremos. Hai que las guiar senó nun son capazes de bencir, cumo auga an augadeira nuoba.
- Tube miedo de quedar an casa solica i nun sabie cun quien habie d’ir a tener.
Antonho agarrou la capa que staba colgada nua staca spetada na parede.
- Bai-te a fazer mal secar la roupa ne cuorpo. Inda puodes agarrar algue permonia. Tapa-te.
Achegou-le la capa i fui-se-la acunchigando. Sien saber cumo, sentiu la mano a slubiar pul cuorpo znudo de Delubina. Ameroso i friu. Deitou-se al lhado deilha de barriga pa riba. Pouco tiempo apuis sentiu-le un arfar fondo, cumo se tubira ua sonheira de to la bida. El cuntinou muito tiempo spierto sien ser capaç de pensar an nada. La perséncia de Delubina era tan fuorte que nun le deixaba campo para mais nada. Fui-le sentindo l cuorpo a calcer. Todo el ardie, sien ser capaç de se mexer. Staba yá a ambelesar-se quando Delubina se bolbiu na sue cama de palha i quedou abraçada a el, cun un arfar cada beç mais fondo. Yá le dolien las cuostas de star de barriga pa riba, mas nien assi mexiu ua palha cun miedo de la spertar. Nun ten eideia de quando se haberá drumido, mas serie yá a arrimar a la madrugada. Solo se le lhembra la boç fuorte i abafada de l padre Manuol:
- Antonho!
Dórun ambos a dous un salto que até la mula scachou la rede cun un buldrejon. L cura quedou d’uolhos arregalados pa las tetas de Delubina que lhougo se tapou cula capa, chena de bergonha.
- Bai-te-me ambora para casa i que naide te beia salir. Se dires scándalo pul pobo, assi ardas nas perfundas de ls einfiernos.
L cura saliu lhougo a seguir. Nun era questume el ir al palheiro a nun ser quando Antonho se deixaba drumir ou le daba gana de cagar i l tiempo nun staba al modo de ir a la cortina por trás la casa. Delubina bestiu-se i saliu. Nien un nien outro tornórun a dezir palabra. Nesse die a la tarde Antonho inda la biu ne l antierro de la mai, ambuolta ne l lhençol de l’armandade que serbie pa todos ls probes que nun adregában un que ls acunchigasse andrento la foia. Nun choraba nien mirou ua sola beç par’el, pus mal se le bien ls uolhos. Antonho nun le tirou ls uolhos de ls pies, çcalços, dun pardo que queda antre l calho i l la tierra seca. Tenie uns dedos bien feitos, lhargos i finos. Antonho adebinaba-los albos ambaixo la cotra. Nun la tornou a ber. Bien puso ls uolhos a rebusco, mas ambalde. L cura nunca le tornou a falar ne l causo. Solo muito tiempo apuis soubo que habie sido el que la mandara lhebar a soutordie para Miranda. Falaba-se que staba a serbir an casa dun cónigo a quien l cura Manuol debie muitos fabores. Até se dezie que el sabie todo l que habie antre l cura i tie Fonsa, mas todo passaba cuas alforjadas que l cura le mandaba amenudadas bezes para Miranda.


Antonho mirou la burra que nun habie salido nien un cachico d’an pie del. Tamien para eilha fura custoso l camino zde Sendin pul meio de la calor. Passou-le la mano pul çofino nua fiesta triste. L sol inda staba uns palmos porriba l cabeço adonde chegaba la lhadeira de l Frezno. Yá starien ls dous frailes a la spera del nas scaleiras de la Sé? Habien-le dezido para star alhá al çponer de l sol. Bendo bien l’altura de l sol, nun deberie star eilhi sentado habie muito tiempo. El ye que yá staba tan afeito a aqueilhas lhembráncias que le passában cada beç mais debrebe, cumo camino muita beç andado. I nun perdien fuorça cul passar de l tiempo. A cada beç lhembraba-se de cousas nuobas. Pequeinhas cousas que yá nien sabie se éran lhembráncias se era la sue cabeça que las iba metendo pul meio las lhembráncias.
(Capítalo dun remanse)