sexta-feira, 7 de dezembro de 2007

Antonho Trucal (remanse) - IV

Por Carlos Ferreira

IV

LS CAMINOS DE LA SEGADA

Que cheiro, aqueilha nuite por to l lugar! Marrolhos, sanjuanes, saltar fogueiras, garotos nas cascatas, córrios de giente a cantar! La nuite fui grande mas la madrugada inda iba a ser mais grande. Antonho Trucal ampeçaba la segada. Yá le tenie ua gana!

El nunca cuidou de ajuntar ua quadrilha tan grande, mas aquel anho l sou Alfredo yá nun querie fazer bencelheiras nien ajuntar manolhos, yá lebaba un suco de rabon a la par de ls outros.

— Ah mai, pa l anho que ben ten que me cumprar ua fouce, este foucin de la ferrian nun sega nada, por esso ye que bós ides mais debrebe que you.

— You compro, compro, mas tenes que t’aguantar assi até la fin.

— Ah mai, nun puodo fazer un gabelheiro you solo? L buosso queda-me tan loinge!

— Cumo bás a fazer un gabelheiro tu solo... I apuis quien l bai a atar? Tu mira mas ye para trás, tu nun bés las spigas i l ganado de cabras que deixas!? Parece que trais meia gabielha de centeno agarrada al pies: l pan que se sega, agarra-se cula mano i aperta-se, nun se deixa caier! Amarra l foucin, faç un restroilho mais baixo i mais cierto, nun ye assi a las scaleiras, senó bás a ajuntar manolhos. Tu nun sabes mirar pa l outros a ber cumo fázen? Mira que you quando tenie la tue eidade yá lebaba dous sucos a la par de la quadrilha.

La centenada subertie po riba dun home. Staba buona i bien granada. Cuolmo pa xergones i fachuqueiros nun iba a faltar. L ourbalhico de la nuite daba un corte ameroso a la fouce de l manihero i, quando arremetie l filo reluziente acontra las palhas uocas de l centeno, oubie-se un stralhar xordo i cuntineiro que acertaba l passo a to la quadrilha, cumo se stubíran a arrastrá-se nua percion. Até aqueilha hora, que bien se segaba, era un regalo! Mas l sol staba a albantar-se cua gana de rechinar... Iba chubindo debagarico, grande i redondo cumo ls córrios de la giente al redror de las fogueiras de San Juan, roijo i burmeilho cumo un fierro caldiado an carbon de frauga, até que arramaba miles i miles de raios i centeilhas que cegában la prainada.

— Bamos ambora rapazes, bamos ambora. Bós nun bédes que yá ben alhi l scalda probes? Bamos a meter mais uas palhicas a la fouce i a anchir un pouco mais la mano, ls atadores parece-me que bénen de balde, l gabelheiro ten que medrar mais.

Antes que l praino se bolbira nun fuogo, Sabel stendiu la manta de farrapos de l’albarda de la burra ne l restroilho i porriba puso ua toalhica de lino branco que la mai le habie dado quando se casou. Al almuorço nun faltaba nada: queiso de cabra, bacalhau çfilado, chouriço, persunto, bota i garrafon, mas la giente l que tenie mais gana era d’arramar un cachico ls uossos anriba dun manolho i andreitar las costielhas. Todas las quadrilhas que se abistában habien parado a la mesma hora. Parece que stában todos feitos uns culs outros. Mas quedar alhi a sorrenhar nun era bida, la segada nun se fazie eilha sola.

— Bamos ambora rapaziada, bamos ambora! Nun hai que dar çcanso al cuorpo, l quemandante stá aqui stá an riba de nós, i la tierra inda bai loinge d’ir a meio.

Sabel arrimou ls cachimbaques nas alforjas, dou mais dues ou trés sucadas, mandou Alfredo a agarrar la burra i fúrun-se dambos a dous para casa a purparar l jantar. Mal chegórun, Alfredo metiu la burra, que nun paraba de çapatear, chena de mosca, ne l palheiro i fui-se a fazer l lume anquanto la mai fui dua corrida a casa de tiu Jesé Baraço a buscar un cibo de cordeiro.

— Ah tiu Jesé, sirba-me bien, nun me bote solo uosso.

— An mie casa to la giente ye bien serbida. Mira, mira, que cousa mais apilarada! Até dá gana de ir a segar solo para comer deste mimo. Nien bicos de paixarico le gánhan. Scusas de te queixar, l peso bai bien scorrido i inda te boto un cachicho de fessura porriba.

— Bá, tiu Jesé, yá me bou, que tengo la quadrilha a la spera. El baia assentando, que a fin de segada nós pagaremos.

Sabel, al redror de l pochero, sudaba mais que ls segadores que quedórun na tierra. La panela de l cozido, cun persunto, chouriço i cordeiro, yá cheiraba mais que ls sanjuanes de la fogueira d’onte. Sabel era libaral. Antes de meidie yá tenie las alforjas na burra. Dun lado, cun muito jeitico, ponírun la panela de las sopas i de l outro la panela de l guisado de patatas nuobas de la Chaneira cun cordeiro. Apuis, inda anfilou ua fogaça i, pa la merenda, metiu mais un caçuolo cheno de cozido cun dous chabianos pa las mulhieres que son mais lambiaticas, ua merandeira de frajones guisados cun chicha i outra cun puostas de bacalhau fertido passado por farina, salsa i uobos. Porriba las alforjas grandes puso las alforjicas, cun dues barrilas d’auga de la Fuonte de l Lugar i un garrafon de bino que habie puosto a refrescar nun baldo d’auga que habie sacado de l poço de la Tenerie.

— Bá, Alfredo, arrima la burra naqueilha parede, chube-te i bai andando. Tu ten tento cun eilha que nun atopine i que nun le deia la mosca. Nun la deixes ir mui delgeira, you nien por nada deste mundo quiero que las sopas chéguen alhá batucadas.

— Ah, i agora s’eilha atopinar ó le dir la mosca, que culpa tengo you?

— Bá, nun te me pongas cun sacadielhas i bai andando que you bou a anchir la remeia pequeinha a la fuonte i yá bou atrás de ti. Antes de chegares als chafarizes yá t’agarro.

La quadrilha yá habie mirado quatro bezes pa l camino, a ber se bie benir la burra. Nun sei se era la fame, se la calor, se la canseira, mas que yá íban rendidos, yá. Sabel chegou al mesmo tiempo que Alfredo a la tierra. La perra botou-se a ladrar i nistante abisou to la giente que l almuorço yá nun benie loinge. Apuis, al silbo de Alfredo, botou-se a fugir cumo ua boubica até la burra.

— Lobita! Lobita! Quieta! Mas para que chameste la perra, inda há-de spantar la burra i fazer querruja. Apuis sós tu que las mamas!

Tirórun las alforjas cun jeitico i stendírun la mesa ne l prado de tiu Juan Pantorrilho a la selombra de l ramon fresco de ls freznos. Alfredo yá tenie ua gana de comer! Sabel agarrou l guisado i las sopas, que inda stában calientes cumo na hora de las tirar de l lume, i puso ls caçuolos al meio de la mesa. Las panelas de la merenda fui-las a poner an riba dun piçarrico al rechinadeiro de l sol pa que nun se sfriássen até la tarde.

— Ei, quadrilha, pus bós que stais a fazer, que nun benis? boziaba Sabel.

— Aspera ende, responde Antonho, inda bamos a dar mais ua sucada, parece mal parar na frente de las outras quadrilhas que ándan alhi daquel lado. Tu nun bés que inda anda to l mundo a segar!

Que si le custaba aqueilha última sucada, mas agora tenien que lebar la cruç até al cómpito! Parar antes de las outras quadrilhas que andában pali era cousa que Antonho Trucal nun gustaba. Esse anho staba cumpormetido a segar pa la raia i apuis pa la Spanha i nun querie que le chamássen malandro. Quando chegórun a la punta, andreitórun las costielhas, tirórun ls dedales, cul lenço burmeilho que traien atado al cachaço limpórun la tiesta por baixo de l chapéu i lebórun cada un dous manolhos pa l rodelheiro. Las checharras até se çfazien. Nien ua palha bulhie, solo aquel checharrar subertie de las óndias de fuogo que salien de la tierra. Que calor tan grande! Bien rui há-de ser l einfierno! Alhi sentado na yerba abranada de l prado staba-se bien melhor. Que çcanso... era melhor quedar alhi deitado l die anteiro sien comer i nun segar.

— Ah Sabel, tu que le faziste a las sopas? Boteste-le cheriç? Que buonas stan, até albántan un muorto!

— Nun le fiç nada, bós ye que astanho son las purmeiras que comeis i yá andariedes deseosos deilhas.

Todo staba buono dua beç, mas l melhor era la selombra de ls freznos i la séstia. Que paç! Quando se deitórun, antes de se ambelesáren, solo se oubien las checharras i la sinagoga de las rapazas nuobas anquanto apanhában carniçuolos ne ls manolhos de centeno. Anda que era preciso ua coraije! Mas eilhas apuis tamien se gloriában de tener buns anielhos ne ls dedos cumprados cul denheiro que le daba tiu Meiarroba, peleiro d’Argoselo. L anho atrasado habien pago l quilo a cinquenta mil reis, astanho nun pagarien menos!

Pula tarde, antes de merenda, quando l sol yá staba a abeixar a mais i a maior, Alfredico, cul suco que lebaba de rabon, tubo pouca suorte. Botou l foucin nun bespreiro i nun sei cumo las biesperas nun l picórun mais. Ua picou-le na cara i outra por baixo de l carrielho. Quedou cun uolho anchado cumo un coneilho papudo i ne l carrielho parecie que tenie la metade de ls dientes pochos i anflamados. L que le baliu a el fui que la mai lougo se dou de cuonta i arroxou las biesperas cula manada de pan que tenie na mano i zmagou l bespreiro cul pie. Alfredo, assi que se biu ne l meio de las biesperas, era un modo de fugir pul restrolho al para trás! La mai labou-le la cara cun bino i apuis botou-le cera de ls oubidos an riba de las picadelas. Era l melhor remédio que se podie arranjar. Quando ls delores ampeçórun a aplaquiar, Alfredo nien quijo merenda nien nada, deitou-se an riba de la manta de l’albarda de la burra i solo a la cena ye que spertou. Lembrou-se tanto de l die an que se deixou picar por un alicran ne l Rechano!

La quadrilha stubo dous dies sien benir a casa. Anquanto nun acabórun la segada que todos tenien, pali drumírun ne l prado de tiu Pantorrilho i naide percisou de mantas! Habie ua luna que se bie cumo de die! Apuis de cena inda segában un cacho pula fresca i cun luna. Assi, a la tarde, nun apurában tanto.

Antonho Trucal i la quadrilha de Fracisco Galhego, cumo treminado, a la fin de l més de San Juan yá habien acabado las sues segadas i, cun sue manta, sou çurron al ombro, sue fouce i sous dedales, pula fresca de la nuite ponírun-se a camino de Zenízio. Quando chegórun, al rumper de l die, yá tiu Agrepino i tiu Poulino stában a spera deilhes nas tierras de Ourrieta Yeuga, cun pan pa l zaiuno, chouriço i ua calabaça de bino. Quinze dies atrás habie benido ua nubrada i la metade de l pan staba drobado. Mas la quadrilha tenie las piernas lebes cumo prumas i a meidie yá la tierra staba segada. Segórun-le mais dues laticas an Ourrieta Ferreira an pie l lugar i, tratos son tratos, l die staba ganho. A la fin de la tarchica, staba la quadrilha toda deitada, cumo zbaçados, a l’antrada de l palheiro. Nesto, passa outra quadrilha de Sendin i pergunta un:

— Mirai, a bós a cumo bos pagórun ls amos?

Naide se zbocou, mas Tremendo nistante respundiu:

— Mirai, a nós pagórun-mos a trinta i trés mil reis i l denheiro que há-de quedar an Zenízio que baia para Sendin.

Cumo tiu Agrepino i tiu Poulino le habien pedido que nien por nada dezíssen a cumo habien ganho, bai lougo Fracisco Galhego que staba prático naqueilhas cousas i atalha:

— Nun bos finteis neste, bós nun bedes que yá stá borracho? Ide a la buossa bida que a nós inda naide mos fizo précio.

A soutordie bien cedo, yá andában a segar an Angueira. De Frezos i de l Cabeço de l Cuorbo, adonde andában a segar, bien-se las baixas agradadicas an pie de la ribeira i al segundo die acabórun mais cedo i ls amos inda fúrun a poner patatas.

— Anton bós inda ides a poner las patatas agora? An Sendin ua buona parte de la giente yá las arrincou.

— Mirai, las que comistes hoije al almuorço éran de las que bamos a poner agora. La tierra stá calentica i, mal apenas se pónen, nistante nácen. Ende pul Naso, se benir ua berboada buona d’auga nien ye perciso regá-las, crían-se cumo cabeças.

Aqueilha ribeira a correr, naquel tiempo, antolhaba-se-le a la quadrilha toda. Se la podíssen agarrar al cuolho i lebá-la pa Sendin serie para eilhes la maior riqueza de l mundo.

D’Angueira, la quadrilha fui pa ls Brunhos, an Cicuiro i, a la fin de l segundo die, yá la segada deilhes naquel lugar staba acabada. Ls trés, que yá nun íban mais longe que Cicuiro, apuis de cena i de recebíren la paga, fúrun-se c’un rapaç d’alhi a Mobeiros i mercórun un torta, uns arrebuçados, ua merandeira de smalte, dues barrilas i ua piedra d’aguçar las fouces. Era para ende meia-nuite quando se metírun a camino de casa. A la purmanhana yá podien ampeçar a acarrear l sou pan que habie quedado ne ls rodelheiros i morenas de las sues tierras.

L restro de la quadrilha de Fracisco Galhego tamien fúrun de Cicuiro para Mobeiros, mas apuis cuntinórun Spanha fuora até Salamanca. Fracisco Galhego yá un par d’anhos que fazie aquel camino i, mesmo cun luna nuoba, sabie-lo tan bien cumo l camino que fazie de casa pa la sue huorta. De Mobeiros até Pino, apuis passában l riu por ua puntica para Billadepera. Apuis de passáren Moralina i Bermillo de Sayago, yá cun dues horas de sol chegórun a casa de tiu Pépe an Billar Del Buey. Tiu Pépe dou-le d’almuorçar i aquemodo ne l cabanhal de l palheiro para drumíren i çcansáren un rato nas horas calientes de la tarde. Apuis de séstia, botórun-se al camino. Passórun an zlado d’Almeida i, al redror de meia nuite, arrimórun a Ledezma. Apuis, acumpanhando siempre las cachoneiras de l Tormes, chegórun a Narros, de madrugada, quando s’ampeçaba a abistar l búltio de la torre de Salamanca. Aqueilho nien cumo Griegos era, parecie mais ua quinta q’un lugar. Quando ls pertueses chegórun, ls tius fazírun-le ua fiesta! Anda que bino nun faltou.

— Mal raios ta parta las tierras, que longe son! Nun habie de ser berdade que you las quejisse! Nien que tiu Pépe me las dira dadas, diç Farruco pa Fracisco Galhego. Cuitado de Farruco, milagre q’el dezisse mal de la bida, bieno to l camino até Salamanca c’ua parchaca ne l carcanhal mais grande que you sei alhá. Quaije que nien podie poner l pie ne l suolo. Antes de salir de Cicuiro, tie Lucinda inda le puso un cacho de unto sien sal, a ber se aqueilho abrandaba, mas apuis l maçado criou costra i por baixo staba todo cheno dua matéria que nun paraba de trabalhar. An Billar del Buey, la mulhier de tiu Pépe tamien le dou muito duolo del i puso-le un casco de cebolha assado cun azeite. Fui l que le salbou, senó nun sei cumo serie capaç de s’aguantar.

Yá seis dies que andában a segar i a Antonho Trucal l que mais le tocou fui a atar. Aquel trigo nun era cumo ls centenicos de Sendin i de la raia, era un pan fuorte cun ua spiga de palmo. Yá tenie ls braços todos scardados i l que balie era que nun se ataba cun bencelheiras, senó, quien aguantaba? Tiu Pépe daba lias de cordel yá al aprepósito i assi aguantaba-se al drobo. Alhi pa ls lados de Salamanca quaije que nun se bie centeno, mas anton tenien cada trigueira mais baliente! Habie quatro culidades de trigo: un era mocho, nun tenie arreganha i la canha era mais dura que l caralho pa la cortar; outro chamában-le rubion, tenie la canha uoca i era meio a modo l centeno; outro era trigo santo i tenie uas arreganhas negras de palmo; i l outro era mais tardiego i pequeinho, cumo l seródio.

Anquanto la quadrilha andaba a segar lougo pula manhana cedo, ls quinteiros íban a buscar dous carros de pan. Fazien ua parba nun balhe, amponien las bacas al trilho i andában to l die a trilhar até la nuite, mas nun éran capazes de dar aguanto als segadores! L trabalho, cumo diç l outro, iba-se lebando, naide ls afergolhaba, mas anton l trato nun se acumparaba nada cul que dában na nuossa tierra. Lougo pula manhana, cua hora de sol, dában ua caçolica de sopas i un cachico de toucino, pan i bino. Apuis, a las dieç, dában uas cebolhas, mas nun sei cumo caralhos éran, parecien meio pipudas, botában a modo un leite branco i queimában mais que l beneno. L que le balie era l bino i l pan que éran buonos i a ringalheira. L bino era de Fermeseilhe i l pan era ua torta folheira i branca cumo albaiada. A meidie lebában-le un pochero de garbanços, dában-le un cachico de farinato, que era a modo de chabiano sien açucre, pan i bino. A la merenda, dában outra beç pan, bino i cebolha. Apuis, a la cena, lebában un pochero de lentejas, que éran a modo gametas, pan i bino. Passában ua gana de patatas! Mas pa ls lados de Salamanca patatas era cousa que nun se bie.

Ne ls últimos dous dies de segada, nun drumírun ne l palheiro. Fúrun a segar ua tierra grande, yá mais longe de casa, mais pa ls lados de Ledezma. Lebórun la manta pa se tapar i pa drumir na tierra. Al cio de l Tormes, pula nuite, sentie-se ua fresquidon i até friu, mesmo bestidos i todo. Cumo diç l outro, la capa i la merenda nunca pésan. Apuis de cena, todo mundo se iba a deitar, quando nesto arma-se un caralho dua nubrada mais baliente! Toca a truniar, benga auga pula tiesta abaixo. Antonho Trucal i Fracisco Galhego stában acuconados ne l meio de la tierra, quando nesto l’auga ampeça a correr pul meio de ls sucos. Nun fúrun mancos a scapá-se. Quando chegórun a casa, bestírun las calças secas que tenien d’aparte ne l çurron i ponírun-se a queimar palha ne l curral pa secar la camisa. Alhi, la leinha era cumo las patatas, nien raça. Até l comer que fazien ne ls pocheros era cun lume de palha!

Quando acabórun la segada, diç tiu Pépe:

Bueno, yá vos voy a dar la cuenta. Trinta i trés duros, para cada uno, cun dós pesetas.

Éran meados de Júlio. Cada un agarrou sues chamancas i l denheiro i, ala para Sendin, para acarrear i trilhar l sou pan. Al passáren por Almeida, Antonho Trucal cumprou uas lambuxes pa ls garotos i un corte de pana para uas calças. Farruco yá habie curado la parchaca de l carcanhal i cumprou ua jiqueta pimpona de pana que la tie de l soto habie feito pa l sou home. Parecie que habie sido feita para el! Passórun l riu a las nuobe de la manhana, an baixo de Fermeseilhe, na Chaneira. Quien sabie nadar agarraba-se a un lato culas manos i solo daba als pies. Ls outros, que nun sabien nadar, scarranchában-se an riba de l lato, junto cula roupa, i deixában-se lebar.

Apuis de habéren labado la sarna que traien, chubírun las arribas i, al chegar al cabeço de la Marrielha, quaije que le benien las lágrimas als uolhos. Alhá staba l campanairo de l’eigreija i l sou termo todo a la spera deilhes. Mas l’eimoçon fui de pouca dura. Dous garotos culs sous dieç anhos, çcalços, benien correndo camino alantre acontra eilhes i nistante ponírun la quadrilha an sentido:

— Se traeis alparagatas ó pana guardai todo porque stan ls guardas friscales a l’antrada de l lugar.

Antonho Trucal bolbiu lougo para trás i fui-se a scunder l corte de pana nun buraco que solo el coincie an Recobeilho. Deixou-lo alhá un més. Apuis, al chegar al lugar, la quadrilha spalhou-se i cada un fui por sou lado, mas ls guardas, çcunfiados, bírun benir a tiu Cruzica cun dues cargas de manolhos i inda l derramórun l pan todo para ber se ancuntrában algo no meio, mas dessa beç nun tubírun suorte.

L die yá iba alto i la calor era por demais, mas, mesmo assi, Farruco bestiu l sou sertun po riba de la camisa i ls guardas se l agarrássen nun tenien cotos pa se l tirar, nien esso era de lei. Solo que, apuis, asno cumo el era, lebou-se-lo a tiu Pega Botones, para que l’ancolhisse un cachico nas mangas, i l tiu, cumo nun se l mandou fazer a el, acusou-lo als guardas i tirórun-se-lo. Mas esse alfaiate, de to las maneiras, tenie tanto de grande cumo de burro, la giente mandaba-le fazer las calças i apuis denunciaba-las a un guarda que tenie bezino. Farruco tubo que ir a Miranda a albantar la jiqueta i soube-le a quatrocientos i cinquenta mil reis para prouistar outra beç cun eilha an riba de ls ombros, ne ls Demingos, pul Sagrado. Antonho Trucal, l que tenie feito melhor, habie sido mandar fazer las calças adonde cumprou l corte, que le salien mais baratas i todo. Tiu Pega Botones lebaba-le trinta mil reis po las fazer i inda tenie que le pagar a mais ls forros i l restro. La tie d’Almeida fazie-se-las por un duro i inda era eilha que ponie forros, linhas, botones, alcorchetes, fibelas, todo l que fusse perciso i l feitiu era a la scuolha, nun era cumo tiu Pega Botones, solo habie de ser l que el querie!

Que gana traie Antonho Trucal a la sue Sabel! Un cacho mais que de patatas. Alfredo i ls outros garotos cunselórun-se culas lambuxes i la torta que l pai l trouxo. Até Anica i la perra stában cuntentos de l ber. Sabel era diferente, staba mais cuntenta que naide, mas fazie de cunta que tanto se le daba.

Apuis d’acabar l acarreio de l pan, Antonho Trucal treminou a fazer la trilha.

— Ah Alfredo, manhana pula manhana cedico, anquanto nós fazemos la parba, bás a ir a regar las cinco oulibeiras de Recobeilho. Las trés de riba regas-las por pie i las dues de baixo regas-las cul cántaro. Apuis, benes para casa, almorças cun nós i bás para anriba de l trilho, para aparar ls cagalhones de las mulas.

Alfredo nun s’amportaba de ir a regar las oulibeiras de Recobeilho, el até gustaba daqueilho pali i de quedar un rato a mirar pa l riu, mas quando ampeçaba a abaixar l carreiron pul meio de l adil, todo se bolbie an miedos: queluobras, lagartos... até se pelaba! Mal oubie un rugidico, daba trancos cumo ua liebre. L que le balie a el era la sue Lobita, que nun tenie miedo a nada, nien que fusse solo ua lagartica, lougo daba sinal. Las queluobras agarraba-las pul meio de l lombo, daba-le quatro buldrejones i nistante las fazie parar de silbar. Ua beç, cun un lagarto grande cumo un stramadal, biu-se an calças de mexer. Agarrou-se-le a la punta de l çofino i nun habie meia de la deixar. Ah perra da puta, era un modo de caincar! Mas nien assi agarrou miedo.

Quando Alfredo iba, yá tiu Bulmiro Charro benie. Tamien ampeçaba la trilha nesse die i fui-se a drumir culas mulas pa las fartar nua regada que tenie nas Malhadonas, an pie de l riu. Alfredo meneou-se ne l camino i, antes de l sol nacer, yá el bolbie. Quien iba a essa hora a regar outras oulibeiras a la Patada? Manolico Rateira!

— Ah Alfredo, a mi miu pai fizo-me madrugar, mas tu tamien, nien tanto! Se you sei que tamien benies parqui, podiemos tener cumbinado a benir ls dous a la par. Mira, inda ye tan cedo! Ben cumigo, you tamien solo son trés oulibeiras pa regar i apuis benimos dambos a dous. Tiu Trobisqueira, lougo pul lado de riba de las nuossas oulibeiras, ten ua maçaneira sanjuaneira tan carregadica! Até aposque que la metade de las maçanas yá stá ne l suolo.

Alfredo, para se deixar anjoldar, nien percisaba de tanto. Al benir parriba, alhá staba la maçaneira. Mirórun i tornórun a mirar al redror i nien un germo se bie pali. Todo mundo andaba cula trilha. Alfredo agarrou meia dúzia de maçanas de l suolo i anchiu ls bolsos, para comer pul camino, mas Manolico Rateira ampeçou a meter pa l cántaro i yá l lebaba pul meio.

— Ah Manel, nun apanhes tanta que bai a ampeçar a rechinar i apuis you nun te ajudo a lebar l cántaro. Nun sei para que stás a apanhar de las de riba! Tenes tanta tan buona ne l suolo!

— Essas nun se deténen i tiu Trobisqueira to ls anhos las deixa perder. Tu nun bés que nun ten filhos i el yá nun ten dientes pa las rober?

Antre las maçanas i la gandaia, quando Alfredico chegou a casa yá passaba de meidie i yá le habien benido a dar l recado al pai. Tiu Trobisqueira habie ido a amanhar uns brabos i uns bacielhos que tenie na binha de l Boubielho i calhou a ber l cinema todo, mas solo coinciu Alfredico, l outro nun fui capaç de ber quien era.

— Dezde la hora que saliste de casa i solo chegas agora? Nós yá rato que almorcemos. Anton las maçanas onde stan?

— Maçanas? You nun traio maçana nanhue!

— L que te bal a ti ye que nun trais maçanas, senó ibas a saber a quantos de Maio pariu la poupa! Anton l outro que staba cuntigo quien era?

— Era Manolico Rateira.

— Ah mira, mira, Manolico Rateira... i anton para que te metiste cul?

— Deixei-me anjoldar! Fui sien querer!

— Ah anjoldeste-te! Anton agora bás pa las eiras para anriba de l trilho i comes de la jolda.

Alfredico, al redror, siempre al redror, an riba de l trilho, sentie la barriga a rugir i, cula cabeça debaixo de sol daquel d’einfierno, parecie que l’iba a dar qualquiera cousa. Ponien-se-le a modo uas pastoricas delantre ls uolhos, miles de pastoricas, i solo spertaba quando oubie la boç de l pai:

— Ah Alfredo mas tu stás a drumir? Tu nun bés la mula a cagar an riba de la parba?

El bien sabie que la jolda mataba la giente, nun habie de tornar a anjoldá-se. Bien tubo que s’aguantar an aiunas, quaijeque sien zanfertar ls dientes até que benisse la mai cul comer! Inda staba cul pan que comiu a la purmanhana i las maçanas sanjoaneiras de tiu Trobisqueira. La mai chegou a las cinco de la tarde cula merenda. Éran sopas, guisado i persunto cozido. Purmeiro comien las pessonas grandes i ls garotos cuntinában a trilhar. Muita beç, ls grandes parecie que stában sganados i na fin quando ls pequeinhos íban a comer yá solo quedaba l molho de l guisado para arrebanhar cun pan. L que le baliu nesse die fui que la mai tubo pena del i lebou-le un caçuolo d’aparte cun sopas i ua merandeirica cun guisado.

Yá to la giente iba fartica de munha i de parba. Quinze dies quaijeque sien salir de las eiras manda cartamança! Apuis d’acabar la trilha, Sabel i Antonho Trucal fúrun a regar la huorta de las Arenas. Antonho saliu mais cedo, a pie, i fui purmeiro a regar las oulibeiras de Recobeilho. Habie ua luna! Aporbeitou i sacou l corte de pana de l buraco adonde staba. Quando chegou a la huorta de las Arenas, nien la perra l sentiu. Metiu l corte ne l fondo de las alforjas sien que Sabel bira i apuis fui-se a regar. Sabel apanhou to ls pumientos que yá stában criados i botou-los na alforja onde Antonho habie pusto l corte de pana, sien se dar cunta de nada. Al benir pariba, quando chegórun al cabeço, Antonho bien anxergou la pareilha de guardas, mas fizo cumo se nun ls tubisse sequiera bisto. Deixou Sabel cuntinar eilha sola i fui-se a ber se la binha de l Piçarron tenie muito brabo. La pareilha de guardas friscales bieno até al lugar rendindo reitólicas cun Sabel mas nun çcunfiórun de nada. Se çcunfían, prendien Sabel, pana, burra i todo. Sabel, quando chegou a casa i biu Antonho sacar ls pumientos i apuis la pana de las alforjas, inda le dou cumo a modo un baque.

- Tu sós l diabro. Nun sabies dezir nada! queixaba-se Sabel aturdida.

- Se te digo aldo tenies-te deixar mejar quando aparecírun ls guardas. Assi tan einocente fuste tu, cumo eilhes, çcartou-se Antonho, anquanto agarrou l corte de pana i l ambrulhou nas alforjas para l lebar a tiu Manquito. Al menos aquel tenie la certeza que nun l iba a denunciar als guardas.

La munha i la palha quedou junta nun cembon a la spera que la tirássen de las eiras. Alfredo iba dando buoltas a las rabeiras a ber se ancuntraba mais algun carniçuolo. La trilha yá iba cumo habie d’ir.

Antonho Trucal, na feira d’Agosto, ancuntrou-se cun tiu Fermino de Bumioso, que benie a cumprar ls duros a la giente que habie ido a segar pa la Spanha. Era un tiu yá bielho, cun uas barbas grandes i brancas. Tiu Fermino querie melhor l denheiro de papel que la prata. La prata dezie el que pesaba muito ne ls bolsos i l papel nó. Pagou-le l duro a binte cinco mil reis.

L regidor yá habie abisado ne l cunceilho para que to la giente tirasse las palhas de las eiras, mas habie pessonas tan releixadas! Éran siempre ls mesmos. L tiempo ampeçou a bolber, ls dies éran cada beç mais pequeinhos i, a la nuite, na cama, yá se agradecie bien ua mantica.

Antonho Trucal i Sabel purparórun uas camas na palha de las traseiras de las mulas, chamórun quatro pedreiros i culas quatros crouas que habien ajuntado amponírun-se a albantar la casa. Antes que chegássen las bendímias i la sementeira tenien que tener la casa assobrada i l telhado an riba.

[Fin]

Carlos Ferreira

Sendin, 2002