terça-feira, 31 de julho de 2007

Un anfenito siléncio



Por Fracisco Niebro




Naide adebina cumo l falar cansa. Falar por tener de falar. Seca-se purmeiro la boca. Ampeça-se a acabar la cuçpinha cumo quando sentimos l’arena dua poçaca a abisar la lhéngua que s’acabou l’auga. Arrocha-se l stómado cumo a afazer-se a un çupapo, seco cumo se dalhá nacíran las palabras, pantasmas que ganháran cuorpo al sgodar pula gorja. Nien quando pregaba dues horas seguidas. Hai palabras que mos sécan i hai-las que fáien secar. Quando pregaba secaba quien m’oubie i las lhágrimas, que de l púlpito me parecien miles de centeilhas a relhuzir acontra las belas, las lhágrimas regában las palabras que me medrában cumo huorta. Nunca me cunselórun las lhágrimas cumo a ciertos pregadores i nunca medi l’eificácia de la prática pulas manchas que quedában nas lajas de l’eigreija. Éran solo un porblema de puntarie, las lhágrimas. L sangrar de la caça que deixa ua rastreira até al scundideiro. I l bun caçador nun perde un rastro, apressiando l passo, parando cul coraçon abafado quando parece perdido, tornando a la carreira cua risica de bitória. Hai falares que mos cánsan i mos déixan sengos. Secos cumo s’un cachico de nós ancarnara an cada palabra. Cumo la Palabra que ye Dius.


Yá tenie passado la metade de l camino antre Sendin i Miranda, mas nun achara un germo. Inda sentie la secura de haber falado to la manhana. Agora nun le daba la gana de achar quien lo zbiara de ls pensamientos que s’agarrában uns als outros cumo figos an colgadeiro. Por esso nun parara an Picuote i, pa nun passar pul meio de Bila Chana, zbiara por ua caleija lhougo a l’antrada l’aldé i tornaba al camino lhougo apuis las eiras. Ls centenos yá íban ancanhados i a camino de l amarielho, naqueilha altura an que parécen berdegar un azul an que naide acradita. Cumo puode ser azul l centeno? Hai centenos azules ende pul prencípio de l San Juan ou até a la fin de Maio. Fraile Antonho coincie bien essas quelores zde pequeinho, nas horas que le sobrában d’ajudar l cura de Samartino an que iba pul termo i se quedaba na purmeira lhata adonde houbira giente. L camino assomaba-se, a las bezes, pa las arribas i oubie-se l scachonar de l riu. Nesse tiempo inda lhebaba bien auga. Era ende que gustaba de çcansar de la caminada, yá acerca de Freixenosa. Quedada-se a mirar las arribas daquel lhado. Negras, mesmo de tan acerca. Nun fazie nada para çtinguir carrasqueiras de fedieiras ou scobas de piornos. Éran las faias que le prendien ls uolhos, quietos pa que nada zbiara l caminar de l riu. Afirmado nua faia, podie seguir la bena de l’auga i anxalagar la muxinga que se habie arremansado pa l’ourielha. Era assi, de tanta beç que alhá prendien la guindaleta. Ua lhúria de lhado a lhado, cordon que prende dous ambelhigos por adonde passaba un mantimiento ralo. Quando l trasgueiro ampeçaba a slubiar pula lhúria adonde se fimában ls pies ancatrapelhados, até l rugido de l roçar pula cuorda abafaba l riu. Ye melhor nun pensar n’einfierno pa nun sentir l cuorpo a arder. A la selombra dun nebro cumo un campanairo, Fraile Antonho daba çcanso al cuorpo que l’alma nunca habie meio de çcansar. Mas cunfortában-la aqueilhes assomadeiros.


Eiqui un cristiano afaç-se mais al einfierno. Stá al redror, sien aqueilha bergonha de las cousas que se scónden. Quando se bibe cul diabro ye mais fácele coincer-le las manhas i dar-le la buolta. Quien bibiu nun einfierno yá nun quier spurmentar outro. Fui assi que acrecentei nuobas eimaiges als mius sermones que nun bénen ne ls lhibros. Quien nun sabe l que ye ua alma a caier n’einfieno a la bista de ciertas faias? I las muitas subelas cun que ls diabricos aprendien l’arte a picar las almas nas nalgas nun son bien acumparadas als picos de nebro, silbeira, garrocheira, roseira braba, piorneira, spineiro, gatunhas, cardos, abrolhos, carrasqueiras, ourtigas? I l queimor de las bechocas de magarça i de sanjuan, l rechinadeiro de l sol que até las piedras abrana, será mui defrente de l fuogo de ls einfiernos? Grácias a Dius dan ls pregadores por tan fácele colher l sermon, s’acouso se díren al trabalho de salir de la cidade i tubíren albelidade d’abrir ls uolhos. Dan grácias ls pregadores, bótan pragas ls que eiqui árden de calor ou de friu. Afázen-se i mal conhécen outro mundo. Quando un ben de fuora a cuntar outros mundos béien siempre un aldrujon. L cielo nun passa de pan pa to l anho i, yá mais acerca de Dius, la casa de l bispo. L cielo bai quedando menos cielo cunsante un se senta mais longe de Dius. Bien preguei i outros cumo you, mas naide le demuda las eideias a esta giente. Quien sabe d’adonde bénen yá!? Ye cumo se Dius eiqui yá achara l mundo feito quando resolbiu fazer la criaçon i passou alantre. Inda respira eiqui la criaçon de l mundo. Todo nace i se manten cumo un milagre. Ye ua tierra de santos que s’aparécen a diabros i bíben nun de ls muitos einfiernos de que Dius se squeciu pul mundo. Até you m’afiç a bejitar outros einfiernos que eilhes mesmos criórun. Ye un einfierno desses que siempre me lhieba a Sendin. Dízen ls Santos Padres de la Madre Eigreija que Dius fizo l cielo nun lhado i l einfierno noutro. Loinge un de l outro. Nunca sou capaç de deixar de pensar nestas cousas quando miro las arribas i oubo l riu. Talbeç porque ralas bezes se deixa ber. Para mi ye quaijeque siempre un riu pensado, sou you que l fago i el solo ampresta l sonido a la mie criaçon. L’alma de l riu nun bai cul’auga, mas scuorre de las faias i bola culas cantigas de ls cachones. Nó, l cielo i l einfierno nun quédan loinge un de l outro. Nien ua parede ls chega a apartar. Stan andrento un de l outro. Un i outro spréitan a cada rebuolta de l camino. Dius fizo l mundo. L cielo i l einfierno somos nós que ls fazemos. Tanto ls nuossos cumo ls de l outros i estes ls nuossos.


Quando s’apuso a fazer mais un troço de camino, dolien-le ls pies, mas yá nien la bielha burra aguantaba cun el. Querie chegar a Miranda inda cun de die, mas tenie feito to l camino pul rechinadeiro de l sol. Até la cabeça tenie tan abranada que nun le salien las mesmas eideias que le ponien la cabeça pesada cumo un rebolo. Ajudaba a andar l camino, mas al modo que s’achegaba a Miranda, las paraiges tenien que ser mais spessas. A las bezes ponie-se a pensar que la fraqueza nun era de l cuorpo, mas le manaba de l’alma i se spargie pul cuorpo al para baixo. Até cul stómado sien nada la fraqueza ampeçaba-le siempre na cabeça. Dende l pensar que nun era de l cuorpo la fraqueza que l’atermentaba.
Fraile Antonho sentou-se ua última beç ne l camino a la selombra rala dua garrocheira. Yá era la terceira beç que arrascaba la palma de ls pies cun un xeixo. Nun habie outro modo de le passar aquel formigueiro de ls calhos. Tirou las cendalhas, dues trabicas cua correia alantre para meter l pie. La roncha ne l peito de l pie era cada beç mais fonda, mas yá muitá que habie ancalhado. Deixou la burra a retouçar, einemiga de quanto era pítula de silba. Pul antre l centelhar de la calor mal s’adebinában ls telhados negros de Cérceno. Sacou la barrilica de las alforjas i molhou ls beiços. Sabie que l stómado nun aguantaba muita auga sin cama adonde se deitara. Las moras de silba inda nun stában maduras i las alrabaças de la Rodielha yá picában. L stómado inda nun s’afazira bien a las pítulas de silba. Mas yá staba mestre a scochá-las i a zbulhá-las antes que la burra le chegasse l çofino. Ua soprona.


Bien m’abisórun que nun fazira camino a estas horas an que até Nuosso Senhor drume la séstia. Mas nun hai modo de faltar quando un bispo mos manda rezon i quier falar cun nós a ua hora cierta. Assi, puodo drumir la nuite anteira. Pula manhanica alhá starei, fresco i a cheirar a l’auga de l Frezno. Inda nun dá para acraditar. Quando me tirou la missa, passa de dous anhos, fui bien claro, nun quiero mais falar cuntigo; ganha l tou cielo i alhá mos beremos; esso nun te puodo tirar. Inda nun ganhei l miu cielo i el nun ye home para faltar a pormessas. Dius fala de muita maneira i mais l’oubo quando l scuito fuora l’eigreija. Nace a cada primabera culas yerbicas, queda a mirar l mundo an cada fuolha, ri-se an cada frol i bola, bola, bola cul aire i cul páixaros, a cuntar segredos al mundo. Cuorre puls rigueiros, abrana-se ne berano, grieta-se no eimbierno. Muorre i rucecita siempre. Nun refieirico, nua scarabanada, nua truniada. Faç fiestas a las nubres pintando-las de l branco al negro i queda de boca abierta cula admirança de ls quadros de la nuite que spon al albar i de ls quadros de l die que spon al çponer de l sol. Adbirte-se cul aire a arrodiar pelubrinos, a jogar a caídas culas arbles, a cortar las nubres an filo cumo un bieldre, a spantar ls siléncios de las ambernadas, a zampolhinar l tiempo preso na borralheira de ls meidies de berano. Dius te libre se la giente soubira cumo l mundo ye sagrado. Quien haberie de querer comer a Dius, sentar-se an riba del, scabá-lo, queimá-lo, podá-lo, molé-lo, pisá-lo?! Nó, l bispo nun puode haber bisto a Dius que ye mui cúrtio l camino antre l sou palácio i la Sé, siempre scundido ambaixo l pálio. Há-de achegar outros a la fala cumigo, un bielho cumpanheiro cul lhustro de la capa bien puxado para mais ambergonhar ls mius andraiges. Tamien, nun tornei a ganhar la missa para que me la deia outra beç. Talbeç yá nun la saba dezir. Talbeç yá nun la querga dezir. Afiç-me a outras missas i ls caminos róuban-me l sossego de ls altares. Parados. De cuostas bolbidas pa la giente. L ansénsio faç-me chubir la fraqueza a la cabeça. Nubrineiro que pon Dius a drumir.


Tenie gana de bolber al para trás. La burra habie-se deitado a la selombra, abanando de beç an quando la cabeça a sacudir ls moscas. Alhena. Deixou-se star alhi sentado, apedurando l atamar de la calor, asperando la fresca. Acabou de çpejar la barrila a bochicos. Deixou-se quedar cumo quien nun ten para adonde ir. Puro anganho, pus nien por un cachico le salie l’eideia de que tenie d’ir a Miranda. A falar cul bispo. Fura de la fresca que ampeça a passar, de l aplaquiar de l formigueiro na palma de ls pies, ou mesmo de l pior yá le tener passado pula cabeça, fui-se animando a el mesmo. Talbeç la ida a la fala cul bispo nun fura mala cousa. Talbeç l recebisse an pessona. Talbeç le tubira dado un rebate de cuncéncia i yá acharie bastante la peniténcia de mais de dous anhos, probe, sin teilha, sin mesa. Talbeç. Era agora mais spesso l cantar de ls páixaros, tamien eilhes a salir pula puorta de la fresca an bolos tan baixos cumo se el nun eisistira. Cumo se fura un fincon tan baixico que nin merecie la pena aparar alhá. Tan afirmado ne ls pensamientos que solo l bolo çtraído de ls páixaros le amostrou cumo staba quieto i sien acion.
Pesában-le las piernas quando s’alhebantou. Deloridas. Ye assi l delor de las caminadas: ben por tarde, quando yá se bei la punta de l camino, quando yá solo la cabeça s’apon a caminar, quando l delor yá s’ambaralha cul mirar al para trás. Era al para trás que fraile Antonho apuntaba, cumo se tubira bestido l tiempo pul lhado d’alrobés. Nun iba a tener pena de la burra, i Miranda era yá eilhi alantre i sobraba-le ua nuite anteira pa çcansar. El nun staba tan cierto que acunhara uolho an to la nuite. Tenie la cuncéncia an paç. Nó, nun era por esso que iba a deixar de drumir. L andar de mala gana de la burra nien por un cachico le sacou ua barada, ua boç de mando, un menear de pies acontra las cruzes delantreiras. Deixou-la ir a sous santos i lhargos, l çofino preso al suolo a prebenir la mosquedo. La serrilha aguçada de l spinaço de la burra antriçaba-le las partes acontra las alforjas, mas hai mui que aprendira a defender-se sentado mais subre ua pierna, de lhado.

Bou a chegar a buonas horas a Miranda, inda cun de die. L melhor será que me quede de fuora las muralhas. Nun bou a dar guerra a naide i a acender las sinagogas. Nun tengo gana de preguntas. Naide adebina quando nun podemos dar repuostas. Hai que fugir duas i doutras. Ye melhor, bou a quedar de l lhado de fuora las muralhas. Manhana, quando l sol s’assomar yá tenerei dezido las matinas. I alhá eirei cumo se nessa manhana tubira nacido, a la spera de todo nuobo. Stou purparado para todo, menos para mi.
(1º capítalo de l remanse a que pertence l yá publicado cul nome de Camino de Miranda)